اهمیت گردشگری چیست؟

بحران کرونا در سال 2020 به صنعت گردشگری لطمه های قابل توجهی وارد کرد. همین موضوع کافی است تا نقش این صنعت را در کسب درآمد، ثروت و رفاه در کشورهای توریستی متوجه شویم. در جریان این بحران کشورهای اروپایی نظیر آلمان، بریتانیا ایتالیا، اسپانیا که مقاصد گردشگری بسیاری از توریست های بین المللی بود زیان های جبران ناپذیری را متحمل شدند. با مرور بر شرکت های تجاری پر سود در دنیا به شرکت هایی می رسیم که تمرکز خود را بر گردشگری معطوف کرده اند و در این راه ثابت کرده اند که صنعت توریسم می تواند یک صنعت مولد و درآمدزا برای کشورها به حساب آید. اما اهمیت گردشگری چیست؟ چرا کشورها برای موفقیت در آن با هم رقابت می کنند؟ این موارد و توضیح درباره اهمیت گردشگری و انواع آن را در ادامه به آن خواهیم پرداخت... در ضمن در صورت تمایل می توانید در دوره مدیریت گردشگری موسسه آموزش عالی آزاد فن پردازان به ریاست میثم شکری ساز نیز شرکت کنید.

 

 

 

تعریف گردشگری

 گردشگری مجموعه فعالیت افرادی است که با هدف گذراندن اوقات فراغت، تفریح، تجارت و یا هر هدف دیگری به مکان هایی بیرون از محیط معمول جامعه خود سفر و برای مدتی در آن مکان اقامت می کنند. اهمیت گردشگری ازین باب است که این حوزه یک صنعت پویا، رقابتی و درآمدزا به حساب می آید. بخش قابل توجهی از بودجه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه از صنعت توریسم تامین می شود. بسیاری از کشورهای توریستی برنامه های استراتژیک مدونی برای بهبود عملکرد خود در این صنعت اتخاذ می کنند.

در طی چند دهه گذشته روند رو به رشد گردشگری در دنیا با سرعت قابل توجهی رشد داشته است چرا که مقوله سفر به عنوان یک مفهوم عادی در زندگی انسان­ها تغییر الگو داده است. در گذشته سفر برای مردم نیازمند برنامه ریزی های مداوم و بعضا دست و پا گیر بود. اما امروزه به لطف تکنولوژی و تغییر سبک زندگی این مقوله با راحتی وصف ناپذیری صورت می گیرد. مردم برای کارهای تجاری، تعطیلات، تفریح، ماجراجویی یا حتی درمان های پزشکی سفر می کنند. همین مسائل باعث شده است که شاهراه پول و ثروت از مسیر گردشگری بگذرد و کشورهایی موفق به کسب درآمدهای قابل توجهی از این صنعت رو به رشد شوند.

در صنعت گردشگری، رضایت، ایمنی و بخصوص لذت مخاطبان از اهمیت بسیاری برخوردار است. به همین دلیل روزانه سیر عظیمی از پیشنهادات متنوع و آفرهای وسوسه برانگیز از سمت فعالان صنعت توریسم به مخاطبان عرضه می شود. مقاصد گردشگری همواره تحت تاثیر فعالیت توریسم بوده اند. گردشگری درآمد اقتصادی کشورهای مقصد را افزایش می دهد ، هزاران شغل ایجاد می­کند ، زیرساخت ­های یک کشور را توسعه می­دهد و حس تبادل فرهنگی را بین خارجی ­ها و شهروندان ایجاد می کند. این در هم آمیختگی فرهنگی به رشد سطح اجتماعی جوامع کمک کرده است.

 

مزایای گردشگری برای کشورها

گردشگری یک پدیده اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است که منجر به جابجایی مردم به کشورها یا مکانهایی خارج از محیط معمول زندگی آنها برای اهداف شخصی یا تجاری می شود. همه ما در دوره های مختلف زندگی تجربه " گردشگر " بودن را در ابعاد کوچک با یک سفر یک روزه داشته ایم. با وجود گستردگی درک ما از این مفهوم، تعریف گردشگری کار ساده­ای نیست . امروزه ما در اکثر کشورهای پیشرفته دنیا، به موازات رشد اقتصادی این کشورها، رشد گردشگری را نیز شاهد هستیم. در واقع این دو بخش لازم و ملزوم یکدیگر هستند. در جهان امروز، بسیاری از کشورهای دنیا که با محدودیت منابع ارزی مواجه هستند، درآمد های حاصل از گردشگری را به عنوان یکی از منابع مهم کسب درآمد ارزی خود قرار داده اند. بدیهی است که در صورت داشتن پتانسیل ها و منابع ارزشمند گردشگری می توان به بخش های مختلف این حوزه به عنوان منبع کسب درآمد نیز نگریست.

رشد اقتصادی و برخوداری از سطح رفاه بالاتر، رشد فعالیت اقتصاد گردشگری را نیز تضمین خواهد کرد. حرکت رو به گسترش این چرخه می تواند منجر به توسعه هر چه بیشتر این کشورها شود.

گردشگری در حد وسیعی اشتغال ایجاد می کند و یکی از بزرگترین صادرات نامرئی جهان را تشکیل می دهد. جاذبه­های گردشگری به لحاظ منابع طبیعی، فرهنگی، باستانی، مذهبی  و .... از توانمندی بسزایی در جذب گردشگران برخوردارند. با سرمایه گذاری مناسب در بخش های نرم افزاری و سخت افزاری این صنعت و نیز با حفظ مزیت های رقابتی در جهان می توان میلیاردها دلار از این بخش کسب درآمد کرد. نکته حائز اهمیت این است که گردشگری نسبت به سایر صنایع از لحاظ سرمایه گذاری احتیاج به منابع درآمدی و منابع ارزی کمتری دارد و به نسبت سرمایه گذاری انجام شده منافع و درآمد های بیشتری را در مقایسه با سایر بخش ها نصیب دولت­ ­ها می کند.

 

تاریخچه گردشگری

تاریخچه گردشگری به اولین تعاملات انسانی در این کره خاکی بر می­گردد؛ اما به عنوان یک مقوله و سبک زندگی اهمیت گردشگری در اوایل قرن بیست و یکم بیشتر برای مردم و سیاستگذاران شفاف سازی شد؛ بطوریکه این پدیده به یکی از مهم ترین قطب های اقتصادی دنیا تبدیل شد و تاثیر آن در سراسر جهان مشهود شده است. تاریخچه گردشگری به اواخر قرن 18 برمی گردد که غربی ها با آماده سازی زیرساخت های لازم برای تفریح و لذت مردم با هدف تجارت پایه های گردشگری به سبک امروزی را طرح ریزی کردند. ابتدایی ترین روش پیاده سازی گردشگری را در یونان باستان و روم  به دو شکل گردشگری میراث فرهنگی (مکان های تاریخی ) و استراحتگاه های ساحلی می­توان یافت و پس از آن عجایب هفتگانه دنیا برای یونانی ها و رومی ها به مکان های جذاب گردشگری مبدل شد.

اما اکنون با توسعه فناوری و زیرساخت های حمل و نقل مانند افزایش خطوط ریل قطار، ایرلاین های ارزان قیمت و فرودگاه های بین المللی ، گردشگری مقرون به صرفه تر و راحت تر شده است. 27 سپتامبر هر ساله به عنوان روز جهانی گردشگری جشن گرفته می شود. این تاریخ در سال 1970 انتخاب شد و در اساسنامه UNWTO تصویب شده است. هدف از این روز افزایش آگاهی از نقش گردشگری در جامعه جهانی است.

 

 

انواع گردشگری

گردشگری انواع مختلفی دارد. مهم­ترین عامل در شکل گیری سبک­های مختلف گردشگری قصد و نیت گردشگران از شروع یک سفر است. در تقسیم بندی های کلان، گردشگری به دو نوع داخلی و بین المللی تقسیم می شود اما ما در این بخش قصد داریم ابعاد مختلف گردشگری را با نگاهی جزئی تر و بر اساس ماهیت آن مورد ارزیابی قرار دهیم.

 

اکوتوریسم یا طبیعت گردی

انجمن جهانی اکوتوریسم تعریف جامعی از این واژه ارائه کرده است. طبق تعریف این انجمن، اکوتوریسم یک سفر و بازدید زیست محیطی مسئولانه از مناطق طبیعی بکر است که به منظور لذت بردن از طبیعت و درک مواهب آن و ویژگی­های فرهنگی مرتبط با آن انجام می شود. این نوع گردشگری باعث ترویج حفاظت می شود و اثرات منفی بسیار کمی از جانب بازدید­کنندگان بر محیط به جای گذارد. در نتیجه شرایطی را برای اشتغال و بهره مندی اقتصادی و اجتماعی مردم محلی هم فراهم کند. اکوتوریسم ( بوم­گردی) یک سری قواعد و چارچوب های مهمی دارد که افراد باید به آن پایند باشند. برخی از مهم ترین اصول بوم­گردی به شرح ذیل می باشد:

 

• افراد باید کمترین تاثیر را به محیط اعمال نمایند. این تاثیرات می تواند رفتاری، روانی، اجتماعی و فیزیکی باشد.
• افراد باید به منطقه ای که به آن وارد شده اند از نظر زیست محیطی و فرهنگی احترام بگذارند.
• باید تمام تلاش خود را برای خلق تجربه مثبت برای خود و بازدیدکنندگان به همراه آورند.
• باید از نظر مالی زیرساخت های بوم گردی منطقه را حمایت کنند.
• حقوق و اعتقادات معنوی مردم بومی منطقه را به رسمیت بشناسند و برای حفظ آنها همکاری کنند.

به خاطر داشته باشید که یک بوم­گردی اصولی به این صورت است که تنها اثری که از شما در طبیعت به جا می ماند رد پای شماست و تنها دستاورد و دریافتی شما از این تجربه، عکس های خاطراتی است که ثبت کرده اید یا محصولاتی است که از بومی های آن منطقه برای یادگاری و یا مصرف خریداری کرده اید.

 

گردشگری تاریخی

گردشگری تاریخی یا میراثی به معنای سفر با هدف اصلی کاوش در تاریخ و میراث یک مکان خاص است. این سبک از گردشگری می تواند در یک گشت و گذار ساده در بافت تاریخی یک شهر، بازدید از موزه های محلی و مناطقی که آثار هنری و باستانی در آنجا نگهداری می شود باشد. این نوع گردشگری در برخی موارد ترجیحا با سایر لذت های سفر مانند خرید، بازدید از پارک های تفریحی و اقامتگاه­های مجلل در اطارف مراکز تاریخی همراه می شود.لذا بسیاری از مراکز تاریخی بین المللی که میراث غنی دارند، در عین حال زیرساخت­های توریستی خوبی را طراحی کرده اند تا بتوانند به همه گروه­های گردشگر پاسخ دهند.

 

گردشگری مذهبی

گردشگری مذهبی مفهوم جدیدی نیست. مردم سالهاست که به مکانهای مذهبی سفر می کنند. افراد برای لذت بردن از سفر خود گاها شاخص های دینی و فرهنگی و مذهبی سایر مناطقه را هدف اصلی خود برای شروع یک ماجراجویی در نظر می گیرند. اساس گردشگری مذهبی زمانی شروع می شود که شخصی بر اساس اعتقادات مذهبی خود به یک مکان زیارتی سفر می کند. معمولا مسلمانان و یهودیان به دلیل آداب مذهبی خود این سبک از گردشگری را بیشتر از سایر ادیان تجربه کرده اند. البته در صورتی که فرد با اهداف ماجراجویانه و کنجکاوی به مراکز مذهبی کشورها سفر کند فارغ از اینکه به آن مذهب اعتقاد داشته باشد نیز در تعریف گردشگری مذهبی قرار می گیرد. اما تفکیک مسائل فرهنگی از مذهب کار دشواری است. لذا گردشگری فرهنگی مفهومی مشابه آنچه در این بخش توضیح داده شد­،­ دارد.

 

 

گردشگری الکترونیک

سازمان گردشگری جهانی، گردشگری الکترونیک را به معنای کاربرد کسب و کارهای دیجیتال در صنعت گردشگری تعریف می کند. گردشگری الکترونیکی یعنی دیجیتالی شدن تمام فرایند و زنجیره های ارزش در صنعت توریسم. نکته قابل توجه این است که گردشگری الکترونیکی به معنای تجربه گردشگری در دنیای اینترنت نیست. بلکه این نوع از گردشگری به دنبال ساده سازی فرایندهای توریسم برای افراد است. از مهم ترین مزایای گردشگری الکترونیکی می توان به رفاه گردشگران، کاهش هزینه های سفر از طریق کاهش اتلاف زمان و هزینه گردشگران از یکسو و از سوی دیگر کاهش هزینه های بازاریابی فعالان صنعت توریسم، کمک به برنامه ریزی برای رویدادهای تجاری و سرعت عمل در پاسخگویی به نیاز مخاطبان و سازگاری با عدم قطعیت­ها اشاره کرد.

 

گردشگری ورزشی

گردشگری و ورزش با هم عجین شده و مکمل یکدیگر هستند. ورزش در سطوح مختلف حرفه ای، آماتور و تفریحی در دل خود سفر برای مسابقات و بازدید از کشور مقصد با هدف حمایت از تیم مورد­ علاقه را گنجانده است. رویدادهای ورزشی بزرگ در دنیا نظیر بازی های المپیک، مسابقات جام جهانی فوتبال، مسابقات ورزشی بین المللی در رشته های مختلف مثل والیبال و کشتی نقش بسیار مهمی در جذب توریسم و درآمدزایی برای کشورهای میزبان دارد. این سبک از گردشگری نقش بسیار مثبتی در شاخص های بهره وری اقتصادی کشورها دارد. بسیاری از کشورها برای نامزدی میزبانی مسابقات ورزشی با یکدیگر رقابت می کنند. معمولا برای پذیرش در رقابت میزبانی شاخص های بسیار سختگیرانه ای تدوین می شود که این موضوع خود نشان از اهمیت و بازدهی بالای گردشگری ورزشی در برندسازی و  کسب سود حداکثری از این حوزه است.

 

گردشگری روستایی

گردشگری روستایی، همانطور که از نام آن پیداست، در مناطق غیرشهری مانند مناطق روستایی، پارک های ملی، جنگل ها، روستاهای کویری و مناطق کوهستانی و در کل هر جایی که جمعیتی در قالب یک روستا زندگی می کنند اطلاق می شود. گردشگری روستایی به دو فاکتور محیط زیست و تعاملات انسانی وابسته است. گردشگری روستایی به طور مشخص به مناطق با اکوسیستم خاص و مناطق بکر مرتبط است؛ اما در کنار بهره گیری از فاکتورهای طبیعی به تعامل با مردمان آن منطقه نیز تاکید دارد. این نوع گردشگری معرف زندگی، فرهنگ، هنر و میراث مناطق روستایی است.