مفهوم پدافند چیست؟
مفهوم پدافند چیست؟
مفهوم پدافند چیست؟ | وقوع حادثه همواره با زندگی انسان ها عجین شده است، خطرات مختلف با منشأ انسانی یا طبیعی، در چشم به هم زدنی قادر است زندگی انسان ها را دگر گون کرده و یا به گونه ای نشانه های حیات را نابود کند که گویی حتی یک موجود زنده هم در آن نمی زیسته است. بر این اساس همواره رعایت تمهیدات پیشگیرانه به منظور مصون نگه داشتن انسان ها از مخاطرات احتمالی، باید مورد توجه و تمرکز قرار بگیرد. به پیش بینی و اجرای این تمهیدات معمولا پدافند گفته می شود.
کلمه ی پدافند، تحت الفظی به معنای دفاع در برابر هجوم دشمن و یا انجام عملیات رزمی به منظور جلوگیری از موفقیت دشمن می باشد. در واقع اقداماتی که به منظور حفظ جان مردم، تضمین امنیت و سلامت افراد، پاسداری از تمامیت ارزی و حکمیت ملی در هر موقعیتی و نهایتا دفاع در مقابل تجاوز دشمن، صورت می گیرد را پدافند غیر عامل گویند. از نظر واژه شناسی کلمه ی پدافند از دو قسمت "پد" و"آفند" تشکیل شده است. در لغت نامه ی دهخدا، پیشوند "پد" یا "پاد" به مفهوم "متضاد، ضد، دنبال، پی" بوده و زمانی که قبل از واژه ای قرار بگیرد، معنای آن را معکوس می کند. واژه ی "آفند" نیز به معنای "جدال، پیکار، دشمنی و جنگ" است.
انواع پدافند کدامند؟
پدافند معمولا به دو نوع پدافند غیر عامل و پدافند عامل تقسیم بندی می شود. عبارت پدافند عامل، به معنی به کار گیری سلاح های گرم، تجهیزات جنگی و نهایتا تکنیک های جنگی در برابر دشمن بوده که به منظور دفاع از خود و از کار انداختن ابزار جنگی و نابودی آن انجام می شود. (نیازی تبار، 1378)
اما تعریف دیگری که می توان برای پدافند عامل ارایه داد این است، هر گونه اقدامی که با استفاده از وسایل و تجهیزات موجود به منظور جلوگیری از حمله ی دشمن و مقاومت از پیشروی آن و نهایتا انهدام نیروی دشمن صورت گیرد، پدافند عامل نامیده می شود.
در واقع منظور از پدافند عامل، بکارگیری مستقیم ابزار های جنگی و سلاح گرم است که برای خنثی کردن اقدامات دشمن و یا کاهش اثر حملات هوایی، دریایی، زمینی، نفوذی خرابکارانه و نهایتا عملیات تروریستی دشمن، صورت می گیرد.
پدافند غیر عامل چیست؟
پدافند غیر عامل، به طور کلی به مجموعه ی اقدامات غیر مسلحانه ای گفته می شود که باعث کاهش آسیب پذیری، افزایش بازدارندگی، تداوم فعالیت های حیاتی، ارتقا پایداری ملی و نهایتا تسهیل مدیریت بحران در برابر اقدامات و تهدیدات نظامی دشمن می شود.
به عبارت دیگر، پدافند غیر عامل به مجموعه اقداماتی گفته می شود که در زمان صلح صورت می گیرد.
بشر همواره نیاز به آرامش داشته و دوست دارد که در سایه ی آسایش درونی و همچنین آرامش محیط بیرونی اش، زندگی کرده و به فعالیت های روزمره مشغول شود. یکی از مهمترین اهداف اجرای پدافند غیر عامل در جامعه، کاهش آسیب پذیری زیر ساخت های حیاتی زندگی مردم و همچنین ایمن سازی آنها در کنار تامین آسایش و آرامش افراد و جامعه می باشد. پدافند غیر عامل همواره با یک برنامه ریزی و طراحی خاص اصولی در توسعه ی پایدار جامعه انجام می پذیرد.
انواع پدافند غیر عامل کدامند؟
پدافند غیر عامل معمولا به دو نوع سخت و نرم تقسیم بندی می شود. در پدافند سخت، اقدامات سخت افزاری مهندسی و در نوع نرم آن، استفاده از تاکتیک های برنامه ریزی و آماده سازی سیستم ها و سازمان ها باعث پیش گیری و کاهش مخاطرات می شود.
اما پدافند غیر عامل که معادل لاتین آن"Passive Defense" است، به شکل های گوناگونی تعریف شده است که در زیر به بعضی از آنها اشاره می کنیم.
در یکی از اسنادی که در مورد پدافند غیر عامل ارایه شده است، مفهوم پدافند غیر عامل به طور کلی به مجموعه اقداماتی گفته می شود که مستلزم به کارگیری و استفاده از تسلیحات و جنگ افزار نبوده و به واسطه ی آن می توان از خسارات مالی احتمالی به تاسیسات، تجهیزات حیاتی و مهم نظامی، غیر نظامی و تلفات انسانی جلوگیری کرد و یا اینکه میزان این تلفات ناشی از حملات و بمباران هوایی دشمن را به حداقل ممکن کاهش داد.
از دیدگاهی دیگر، پدافند غیر عامل، شامل استفاده و بکارگیری هر گونه ابزار، موقعیت ها و شرایط است به شکلی که بدون نیاز به عامل انسانی و به خودی خود با حملات مختلف دشمن مقابله کند.
در واقع به گفته ی صاحبنظران در این مورد، وجه تمایز پدافند عامل و غیر عامل، "انسان و عملکردهای انسانی" بوده و دفاع غیر عامل به عنوان امکان معماری در حملات جنگی است به گونه ای که بدون استفاده از ابزار و توانمندی بشری، نیروی دفاعی و رزمی افزیش یابد.
به طور کلی، با توجه به مفاهیمی که ارایه شد، پدافند غیر عامل، مجموعه ی اقداماتی غیر مسلحانه ای است که باعث کاهش آسیب پذیری و صدمات نیروی انسانی، تاسیسات، ساختمان ها، تجهیزات و کلیه ی سازه های موجود در کشور در مقابل حملات جنگی و مخرب دشمن شده و یا مخاطرات ناشی از حوادث غیر طبیعی و جنگی را کاهش می دهد.
آیا به کارگیری پدافند غیر عامل برای مقابله با حملات دشمن کافی است؟
همانطور که از تعاریف فوق برمی آید، اکثر نظریه پردازان داخلی، به کارگیری پدافند غیر عامل را دفاع پیشگیرانه در برابر حملات دشمن با عاملیت انسان دانسته که محافظت از غیر نظامیان را در پی دارد. بنابراین بایستی این مسئله را در نظر گرفت که دفاع غیر نظامی دارای مفهومی دو بعدی است.
از یک طرف دفاع غیر نظامی، محافظت از غیر نظامیان در شرایط ناپایدار و جنگی معرفی شده که با به کارگیری و اجرای تمهیدات لازم به منظور آمادگی در برابر هر گونه حمله ی احتمالی دشمن صورت می پذیرد و از سوی دیگر دفاع غیر نظامی در مفهوم عام آن به محافظت از شهروندان در برابر حملات دشمن و عواقب آن دلالت دارد که بر اساس این اهداف، روش های مقابله و اقدامات جلوگیری از حمله دشمن طراحی می شود.
و اما اگر بخواهیم در مقابل حملات دشمن ایستادگی کرده و خسارات مالی و جانی آن را به حداقل برسانیم، بایستی گفت که استفاده از پدافند غیر عامل به تنهایی نمی تواند راه حل مقابله با جنگ ها و حملات جنگی دشمن باشد. اگرچه با به کارگیری پدافند غیر عامل می توان اثرات احتمالی جنگ را کاهش داد و یا اقدامات پیش گیرانه ی جنگی را در بسترطرح ریزی جوامع اجرا کرد اما بایستی بر این موضوع واقف بود که استفاده از پدافند غیر عامل به تنهایی برای مقابله با دشمن کافی نیست.
اگر بخواهیم به طور کلی حملات دشمن را خنثی کرده و خسارات ناشی از آن را به حداقل کاهش دهیم، حتما بایستی از دو فاکتور پدافند عامل و غیر عامل استفاده کنیم.
با به کارگیری پدافند عامل و غیرعامل در کنار هم و در راستای یکدیگر، در واقع می توانیم فرآیند دفاع در برابر حملات دشمن را تکمیل کرده و خسارت ناشی از آن را به حداقل رسانده و یا به طور کلی حملات را دفع کنیم. پس نتیجتا، هیچ کدام ازاین دو مورد به تنهایی نمی تواند حملات دشمن را دفع کرده و یا اثرات آسیب ناشی از حملات را به حداقل برساند.
تاریخچه ی پدافند غیرعامل
امنیت و ایمنی همیشه از زمان پیدایش انسان، یکی از دغدغه های فکری انسان ها محسوب شده است. لذا آدمی همیشه به دنبال یافتن راهی بوده تا بتواند اثرات عوامل تهدید کننده ایمنی و امنیت را از بین برده و یا کاهش دهد. بشر همواره درطول تاریخ در پی یافتن راهی برای دفع خطرات و یا کاهش آن و حفظ ایمنی و امنیت خویش بوده است و همواره روش های متفاوتی را به کار گرفته یا تجربه کرده است.
از زمان انسان های اولیه تا کنون، هر زمان به نوعی امنیت و ایمنی افراد حفظ می شده است. مثلا غار نشینان آن زمان برای دوری از حملات حیوان های وحشی و یا مخفی شدن ازآنان در غارهای تنگ و تاریک کوه های بلند زندگی می کردند ویا هنگام فرار به بالای درختان پناه می بردند و یا شبها برای اینکه از دید حیوانات و یا افراد مهاجم به دور مانند، در تاریکی و بدون روشن کردن آتش سپری می کردند و یا در مواقع دیگر از مشعل های آتشی در مقابل حمله ی دشمنان و یا حیوانات استفاده می کردند و یا نهایتا گودال های بزرگ حفر می کردند و روی آن را می پوشاندند تا حیوان ها و دشمن های احتمالی هنگام دویدن در آن سقوط کرده و گیر افتاده و یا از بین بروند. در واقع تمامی این اقدامات به منظور جلوگیری از حملات دشمن و حفظ ایمنی و امنیت انسان ها انجام می شد.
به طور کلی می توان گفت موضوع پدافند عامل و غیر عامل قدمتی به اندازه ی تاریخ زندگی بشر دارد. با شکل گیری و پیدایش تمدن های اولیه در جهان که معمولا با وقوع جنگ نیز توام بود، انسان ها استفاده از وسایل اولیه ی دفاعی مانند جوشن، سپر، برج، بارو، قلاع محکم و مرتفع را برای حفظ ایمنی وامنیت انسان ها رواج دادند. در آن زمان نیز کندن چاه های عمیق و یا حفر خندق در اطراف شهر و یا ساخت دروازه های محکم برای پیشگیری از حملات احتمالی و غافلگیرانه ی دشمن امری بسیار رایج و مطلوب بود.
در جریان هجرت پیامبر اکرم (ص)، حضرت علی(ع) نیز با استفاده از شگردهای اختفا و فریب که از اصول پدافند غیر عامل است، مانع از دسترسی کفار به پیامبر شد.
دوره پدافند غیر عامل چیست؟
دوره پدافند غیر عامل، دوره ای کاملا کاربردی است که به منظور یادگیری و آموزش پدافند غیر عامل طراحی شده است که به واسطه شرکت در دوره پدافند غیر عامل به راحتی می توانید با اصول اولیه و مبانی پدافند غیر عامل آشنایی پیدا کرده و به راحتی آن را در سطح کلان و خرد اجرا کنید.
چرا باید در دوره پدافند غیر عامل موسسه آموزش عالی آزاد فن پردازان شرکت کنیم؟
از آنجایی که دوره ی پدافند غیر عامل دوره ای کاملا کاربردی و حساس است و آموزش پدافند غیر عامل، مقدمات و طرح های اصولی خودش را می طلبد، بهتر است که آن دسته از دانش پذیرانی که تمایل دارند دوره پدافند غیر عامل را بگذرانند، حتما آن را در موسسه معتبری مانند موسسه آموزش عالی آزاد فن پردازان، طی کنند، چرا که این موسسه با بهره گیری از تخصص بهترین اساتید، جزوات آموزشی و سرفصل های دروس را ارایه داده و تحت نظارت رسمی وزارت علوم، فناوری و تحقیقات می باشد.
موسسه آموزش عالی آزاد فن پردازان بعد از اتمام دوره، به کلیه ی دانش پذیران مدرک پدافند غیر عامل و یا گواهینامه پدافند غیر عامل مورد تایید وزارت علوم، فناوری و تحقیقات را اعطا می کند.