***دوره پدافند غیر عامل

آشنایی با دوره پدافند غیر عامل

پدافند در مفهوم کلی آن به اقداماتی جهت ، دفع، خنثی کردن و یا کاهش تاثیرات اقدامات دفاعی  دشمن یا رقبا و ممانعت از دستیابی به اهداف  خاص اطلاق می شود . پدافند در بعد عمومی آن به دو نوع تقسیم می شود :

• پدافند عامل 2
• پدافند غیرعامل

تعریف پدافند عامل

اصطلاح پدافند عامل در لغت به معنای  رویارویی مستقیم و مقابله با دشمن و استفاده از جنگ افزارهای خاص مناسب و موجود به منظور دفع حمله ی دشمن و خنثی کردن کلیه ی اقدامات دفاعی وی می‌باشد.

• پدافند غیر عامل چیست ؟
• آیا استفاده از پدافند غیر عامل برای هر ملتی ضروری است ؟
• آیا حملات سایبری نوعی از عوامل پدافند غیر عامل است یا خیر ؟
• جرائم سایبری چیست؟
• اهداف کلان سازمان پدافند غیرعامل در حوزه ی IT چیست؟
• آیا می توان با استفاده از پدافند غیر عامل به تنهایی در مقابل نقشه های دشمن ایستاد ؟
• چگونگی بکارگیری اصول پدافند غیر عامل در دولت ها و سیستم چیست؟

پدافند غیرعامل

پدافند غیرعامل به مجموعه اقدامات و کارهایی گفته می شود که مستلزم به کارگیری ابزار جنگی  نبوده و با بکارگیری و اجرای آن می‌توان از بروز خسارات مالی  و آسیب های ویژه به به تجهیزات و تاسیسات حساس و حیاتی نظامی و غیر نظامی و همچنین تلفات جانی جلوگیری نموده و یا میزان آنرا به حداقل رساند. برای توضیح ضرورت استفاده از پدافند غیر عامل در ابتدا لازم است که به تبعات پدافند عامل اشاره ای داشته باشیم .

بخش بزرگی از صدمات و خسارات وارده در جنگها ناشی از حملات موشکی –هوایی و با اصابت بمب ،نارنجک  بوده و یا هر پرتابه ی دیگری که منجر به انفجار و آتش سوزی می شود .در اغلب موارد تمامی این اتفاقاتی که حادث می شود باعث خسارت و صدمات آنی بسیاری شده و اما پیامدهای بسیار سنگینی در پی داشته که اسیب های ناشی از آن به مراتب بیشتر از خرابیهای لحظه ی وقوع حادثه می باشد . 

آیا استفاده از پدافند غیر عامل برای هر ملتی ضروری است ؟

به منظور کاهش و جلوگیری از هرگونه جنگهای عاملی و خسارات ناشی از آن در هر کشور ، با رعایت و استفاده از اصول پدافند غیر عامل و اجرا و بکارگیری طرح های مربوط به آن  می توان ضمن کاهش خسارات اولیه و صدمات آتی ، تاثیر پدافندهای عامل را تا حد بسیار زیادی کاهش داده  و یا از آن جلوگیری نمود . 
اصول ثابت و اولیه ی پدافند غیر عامل بسیار ساده و ثابت بوده است اما به کار بردن و استفاده از آن در موارد متفاوت ، متغیر می باشد و نهایتا در بعضی از موردها بسیار پیچیده و سخت به نظر می آید . 

چگونگی بکارگیری اصول پدافند غیر عامل در دولت و سیستم ها

اصول اساسی در مبحث پدافند غیر عامل:

• اختفا   Concealment
• استتار (camouflage)
• دیوار کشی
• ایجاد سازه‌های امن و مقاوم‌سازی
• پراکندگی

• تفرقه Separation
• موانع
• سیستم‌های ردیابی و اعلام خطر
• آموزش و فرهنگ سازی
• پناهگاه و جان پناه

• آمایش دفاعی
• دفاع غیرنظامی Civil Defense
• استحکامات fortification
• مراکز حساس Critical Centers
• تهدیدات

اختفا: (پنهان کاری ) به تمامی  اقداماتی گفته می‌شود که موجب پنهان ماندن کلیه ی تاسیسات و تجهیزات در دید دشمن شده و یا اینکه  تشخیص تاسیسات و تجهیزات و همچنین اطلاع  از انجام فعالیت‌های سری و خاص را برای ان غیر ممکن ساخته و با مشکل مواجه می‌سازد.
روشهای اختفا به شرح زیر توضیح داده می شود : 

• احداث تاسیسات در محلی هایی که برای دشمن به راحتی قابل تشخیص و رویت نباشد و استفاده مناسب از عوارض زمین
• عادی و بی اهمیت جلوه دادن تاسیسات جنگی ، درختکاری  و یا جدول بندی
• تفکیک منطقی تاسیسات صنعتی که بواسطه ی نوع فعالیت نمی توان به طور کلی آنها را دگرگون کرد . به شکلی که تاثیر خیلی زیادی روی فعالیتها و امور جنگی نگذارد.
• بی نام نمودن و یا حذف کلیه ی اسامی نقاط حیاتی که می بایست به دلایل امنیتی از روی نقشه هایی که باید در رسانه های گروهی و یا دولتی انتشار یابد
• اختفا ی نمای خارجی تاسیسات حیاتی و جنگی  در تلویزیون و رسانه های گروهی  به خصوص محیط اطراف و جاده‌ها
• عدم درج آگهی در نشریات به گونه‌ای که تاریخ وقوع فعالیتی مهم در محدوده زمانی خاصی مشخص نشده باشد و در مکان های خاص جغرافیایی مورد استفاده قرار نگیرد.
• پنهان کردن و ایجاد تاسیسات جنگی در قعر زمین و یا در کوهها به شکلی که علاوه بر پنهان کردن آن استحکام کافی را در مقابل خطرات ، راکت ، موشک و بمب را پیدا کند.
• جا به جایی ، از آنجایی که کلیه ی تسهیلات جنگی به صورت کاملا ثابت در مکانی مستقر می شوند و تغییری در آنها حادث نمی شود، چنانچه امکان مجدد جمع آوری و نصب آنها لازم باشد ، می بایست آنها را ازبین محصولات سبک و قابل انعطاف انتخاب نمود که قابلیت نصب و نصب مجدد راحت را داشته باشند.

استتار: به طور کلی استتار هم شکل کردن  و همرنگ کردن تاسیسات و تجهیزات  با محیط اطراف مکان مورد نظر می‌باشد. استتار یکی از موثرترین و متداول‌ترین نوع دفاعی غیرعامل در ارتش جنگی کلاسیک دنیا به شمار میرود در مبحث استتار به دو جنبه باید توجه ویژه ای کر د:

• دید هوایی
• دید زمینی

کلیه ی عوامل مربوط و موثر در اجرای استتار عبارتند از: سایه ، رنگ، زمین ، بافت، مصالح ، جنس و حرارت و ....

انواع استتار

• استتار نوری
• استتار حرارتی
• استتار راداری
• استتار بصری
• استتار رادیویی (مثل ایجاد پارازیت یا ارسال فرامین کاذب)
• استتار صوتی
• ضد الکترونیکی

استحکامات

در مبحث پدافند غیرعامل عامل استحکامات به سازه‌های موقتی گفته می‌شود که با در نظر گرفتن امکانات و  شرایط و میزان اهمیت و آسیب‌پذیری کلیه ی نقاط حساس و حیاتی در محل‌های مناسب و محوطه ی دور  تاسیسات ایجاد می‌گردند تا از اصابت مستقیم موشک ،ترکش یا بمب به این مهمات و تاسیسات ، تجهیزات جلوگیری کرده و اثرات انفجار  و ترکش را به طور نسبی خنثی نموده و یا برطرف نماید . 
استحکامات به موارد زیر دسته بندی می‌شوند:

 خاکریز

اگر تجهیزات  صنعتی و جنگی در فضاهای باز قرار داده شده باشد و یا درون ساختمان با مقاومت مصالح نرمال قرار گرفته باشند با درست کردن خاکریز با قطر و ارتفاع مناسب می‌توان مانع اصابت مستقیم موشک یا بمب  به تاسیسات و تجهیزات شد و در اکثریت موارد، مسیر برخورد ترکش و موج انفجار ان به سمت تاسیسات را سد کرد.

کیسه شن

در صورتی که امکان لازم برای درست کردن خاکریز با شیب کاملا متناسب وجود نداشته باشد. با چیدن و قرار دادن  گونی‌های مملو از شن و ماسه در چندین ردیف متوالی و روی هم می‌شود به نتایج مطلوبی برای حفظ  و نگهداری تاسیسات دست یافت.علاوه بر این به منظور محصور کردن تجهیزات و تاسیسات  می‌توان از کیسه های  شن ریز و گاها درشت به عنوان گارد و سپر محافظتی نیز استفاده کرد (مانند : لوله‌های زمینی انتقال نفت....)

شبکه شن و یا استوانه بتنی , و یا دال بتنی:استفاده از انواع کیسه شن بالا ، زمانی توصیه می‌شود که امکان تداوم تهدید وجود داشته باشد.

دیوار کشی

به وجود آوردن  دیوار احتیاج به بررسی های  کارشناسی داشته و تمامی ابعاد آن باید متناسب با مقاومت مصالحی که  در آن وجود دارد ، محاسبه شود. دیوار کشی مشتمل بر  آجر چینی، سنگ چینی، قرار دادن بلوک‌هایی با سیمان و یا استفاده از  انواع بلوک‌های پیش ساخته می‌باشد. دیوار کشی  اغلب بهتر است در کنار هم و با  قطعات مجزا صورت گیرد.

پوشش

ایجاد پوشش برای تاسیسات جنگی یک اقدام موقتی است که در مواقعی که شدت تهدید و احتمال حمله هوایی موشکی بیشتر می شود و تا زمانی که احتمال حمله هوایی  وجود داشته باشد ، ادامه می‌یابد. با انجام این عمل تاسیسات و تجهیزات یا مرکز فعالیت های جنگی از دید خلبان یا حسگرهای نصب شده  در سر بمب و موشک های دشمن پنهان گردیده و در هدف گیری و هدایت  نقشه های جنگی دشمن اختلال ایجاد شده و فرستادن موشک و بمب‌های هدایت شونده از جمله بمب‌های لیزری امکان پذیر نمی باشد  و یا دقت آنها کاهش فاحشی پیدا می کند . پوشش به منظور اختلال در تاسیسات جنگی می‌تواند توسط دود ، بخار آب (غلیظ) و یا با هوا کردن بادکنک و بالا رفتن بالن ایجاد شود.

انواع پوشش

• پوشش امنیتی: اقداماتی می باشد که عمدتاً در مورد تاسیسات جنگی در حالت ثابت به کار گرفته می‌شود و باعث تداعی فعالیت‌های مجازی یا غیرواقعی برای دشمن می شود.

• پوشش فیزیکی: شامل اقداماتی می باشد که موقتاً به صورت  کاملا فیزیکی مانع از تشخیص هدف می‌شود . که از جمله ی این اقدامات می‌توان به ایجاد بخار غلیظ و یا پرده دود اشاره کرد.

ایجاد سازه‌های امن و مقاوم‌سازی

 احداث و طراحی تاسیسات  خاص حیاتی و کاملا حساس به شکلی که به طور کلی در مقابل اصابت مستقیم موشک و بمب مقاوم باشند که در خیلی از موارد به طور کامل  عملی نبوده و به صرفه و نیز نمی‌باشد چرا که هزینه ایجاد و تاسیسات محافظتی با چنین مشخصاتی ممکن است به مراتب  خیلی پیشتر از کل تجهیزات موجود باشد.
در اکثریت موارد صلاح بر این است که اجزایی که ممکن است  در موقعیت اصابت احتمالی بمب موشک موجب قرار گرفته و باعث از کار افتادن تجهیزات و توقف فعالیت قسمتی از مجموعه شود اما خسارت های جانبی زیادی به بار نمی‌آورد صرفا  در مقابل موج انفجار و ترکشهای ناشی از  بمب موشک محافظت بشوند ولی قسمتهایی از مجموعه که صدمه دیدن آنها باعث از کار افتادن  و صدمه به کل سیستم شده و باعث وقفه ی  کامل در انجام فعالیت می‌گردد با مقاومت بسیار بالایی در مقابل اصابت بمب ساخته شوند.

اگر تاسیسات حساس که مطمئنا در فهرست هدف‌های مشخص شده ی دشمن قرار دارند فاقد مقاومت کافی در مقابل اصابت مستقیم موشک یا  بمب باشد  و یا تحمل موج های  انفجار ناشی از اصابت ترکش  ،بمب یا موشک در نزدیکی تاسیسات را نداشته باشد، می‌توان با اجرا و بکارگیری طرح‌های  حرفه ای مهندسی، مقاومت بنای سازه را  افزایش داده و احتمالاً به حد مطلوب رساند.

پراکندگی

 پراکندگی یکی از عناصر کالبدی مهم در پدافند غیرعامل به شمار میرود  که اجرای آن باعث کاهش  بسیار خسارات ناشی از ایراد ضربه تخریبی دشمن می شود و بر عکس هنگامیکه  دشمنان در مراحل یورش خود پیش از حضور قادر به  بازشناسی و دسترسی به نقشه ی پراکندگی و تهاجم به آن شوند ،  این تکنیک باعث می شود که عملیات تهاجمی متمرکزتر و با حجم کمتر ، بیشترین تخریب را بر جای گذارد. ایجاد مجتمع‌های بزرگ صنعتی و تاسیسات بندری عظیم ، نیروگاه های بزرگ و موارد کلیدی دیگر در کشور که مورد حمله هوایی دشمن قرار میگیرد به صلاح نیست. در مورد مراکز موجود مورد نظر لازم است مطالعات و تحقیقات عظیمی صورت گرفته و در صورت لزوم  طرح‌هایی انجام شود که انتقال تدریجی آنها به سایر نقاط مختلف کشور فراهم شود تا با رعایت کردن اصول پراکندگی در محل‌های مناسب مستقر گردند.

تفرقه Separation

 منظور از تفرقه، جداکردن  یک بخش یا چند بخش از تجهیزات یا قطعات یدکی و سایر وسائل جنگی و انتقال آنها به محلی غیر از محل اقامت دائمی و کاهش خسارات ناشی از ان از یک حمله هوایی موشکی احتمالی می باشد . این امر نباید منجر به  توقف کامل فعالیت‌ها ی جنگی گردد.

فریب و اختلال

به مجموعه اقداماتی که بتواند بازشناسی و توجه دشمن را از هدفهای مورد نظر منحرف کرده و موجب گمراهی وی در تشخیص و هدف‌گیری شود، فریب و اختلال اطلاق می‌شود.

دسترسی‌ها

 دسترسی یعنی راه‌ها و فضاهای عبوری و ارتباطی که در انواع و مقیاس‌های مختلف قابل طرح ریزی می شود. خطوط ارتباطی یک محل به محیط بیرونی باید تابع قوانینی باشد که نهایتا منجر به حذف ترددهای اضافی و یا کلا تردد در این قسمت شود.

موانع

 کلیه عواملی که از نفوذ دشمن به محدوده مورد نظر جلوگیری نماید ،موانع نام دارد. انواع موانع عبارتند از:

• فاصله: یک اصل متداول و کلی در برقراری فاصله در پدافند غیر عامل این است که هر چه فاصله سوژه از محل تهدید و تهاجم دورتر باشد از ایمنی بیشتری برخوردار می شود، زیرا طی کردن فاصله ی بیشتر  با به کارگیری هر نوع وسیله ی  تهاجمی موشکی،‌ هوایی و زمینی، مستلزم برنامه‌ریزهای دقیق‌ و خاصی می باشد که امکان دارد به خاطر طی فاصله ی زیاد در آن اختلال به وجود آید .  
• توپوگرافی:  به معنی فراز و نشیبهای  زمین می‌باشد در صورت وجود ناهمواری در مسیر های خاص جنگی علاوه اینکه ناهمواری‌ها باعث دشواری حرکت مهاجم زمینی می شوند در عین حال امکاناتی را به منظور اقدامات تدافعی فراهم می‌نماید.
• زیستگاه‌ها : در هر منطقه ای  که توده‌ای از بناهای  معماری و نیروی انسانی وجود داشته باشد  به دلیل استحکامات متنوع و پیچیدگی های کالبدی و از طرفی عدم شناخت دقیق دشمن از مکانیزم مقاومت‌های احتمالی  همواره نوعی احتیاط وجود خواهد داشت که  این امر خود به مثابه وجود قابلیت‌های پیشگیرانه تدافعی  می‌باشد.
• آبهای سطحی: شامل دریاچه‌های طبیعی و مصنوعی ،رودها ، نهرها ، کانال‌ها،  تالاب‌ها و برکه‌ها و سطوح زیر کشت غرقابی مانند نیشکر و برنج می‌باشد که مانع بسیار خوبی  در مقابل هجمه‌های تصرف زمینی دارند.
• رمل‌ها وجود تپه های شنی هم یک عامل مهم مدافعی به شمار میرود . 

سیستم‌های ردیابی و اعلام خطر

یکی از اقدامات مهم پدافند غیرعامل ایجاد پرده و یا پوششی به منظور کاهش خسارات مالی و یا صدمات جانی جنگ است. به کلیه ی اقدامات درون سازمانی به منظور آماده سازی محیط جهت ترک فعالیت استفاده از پناهگاه‌ها و غیره قبل از وقوع حملات هوایی موشکی صورت می‌گیرد. که این اقدامات لزوم سیستم های رد یابی و اعلام خطر را مشخص می کند . بنابراین کلیه افراد باید در هر زمان به نحوی از وقوع این حملات مطلع گردند.

مهمترین اقدام به منظور برقراری سیستم اعلام خطر در نقاط مهم و حساس ، تشکیل یک مرکز اعلام خطر در هر زمان و استفاده از بلندگو، آژیر خطر و غیره می‌باشد.

آموزش و فرهنگ سازی

تصمیم‌گیرندگان ،مسئولین و کلیه افرادی که به شکلی در سیاستگذاری و اقدام جهت اجرای طرح‌های پدافندی غیرعامل سهمی دارند ، لازم است متناسب با نیاز آنها در اجرای طرح از آ‌موزش‌های لازم و خاص برخوردار گردند. ارائه آموزش و کارآموزی با تشکیل دوره‌های آموزشی مختلف، در مراکز آموزش غیر نظامی و  نظامی میسر می‌باشد.

پنگاهگاه‌ها و جان پناه

پناهگاه‌ها به محل هایی اطلاق می‌شود که در مقابل صدمات حملات هوایی-موشکی نسبت به سایر ساختمان‌های معمولی و یا فضاهای باز از امنیت بیشتری برخوردار میباشند. محل پناهگاه‌ها بهتر است نزدیک محل‌های تجمع عمومی باشد و بهتر است در فاصله  ای متناسب از تاسیسات کشور قرار گرفته باشد که با توجه به استحکام این جانپناه ها میزان خطرات و صدمات احتمالی کاهش یابد . تمامی پناهگاه‌ها باید مجهز به سیستم تهویه ،هواکش ، سیستم روشنایی و برق اضطراری، و سایر وسایل مانند  وسائل کمک‌های اولیه،آب و غذا، وسائل و ابزارهای  کنار زدن آوار و مجهز به راه‌های ورود و خروجی متعددی به خارج از محوطه جانپناه باشند.

جان پناه

چنانچه ساختمان محل فعالیت منابع انسانی از مقاومت کافی در مقابل موج انفجار و ترکش  برخوردار نباشد و تجهیزات و کلیه ی وسائل موجود در تاسیسات خطر آفرین باشند و در مواردی که تاسیسات مهم ، خود هدف حمله ی دشمنان هستند با شنیدن صدای آژیر باید محل مورد نظر را ترک کرده و به محل امن‌تر رفت.جان پناه می‌تواند یک سنگر بتنی و یا سنگر معمولی با دیواره آجری یا حتی خاکی و یا کیسه های شنی باشد که افراد بتوانند با قرار گرفتن پشت آن یا رفتن به درون آن  در معرض اصابت ترکش قرار نگیرند.

زدن پدافند در مقابل حملات ویژه  ی خاص اعم از (شیمیایی، میکروبی، هسته‌ای)

استفاده از سلاح‌های شیمیایی  همیشه در محیط جنگ رایج بوده است  و کمتر در محیط‌های تاسیسات سنگین  کاربرد دارد اعلام خطر حمله دشمن در این مکان ها کاملا متفاوت بوده و ممکن است قبل یا همزمان با حمله ی دشمن صورت گیرد . استفاده از ماسک های خاص در اینگونه موارد الزامی است . 

در مورد حملات هسته‌ای

چنانچه به  افراد اعلام شود  انفجار قریب الوقوع هسته‌ای در حال شکل گرفتن است، با رفتن داخل به سنگر و پوشاندن سر خود با یک پتوی مرطوب می‌توانند تا حد زیادی از آثار و صدمات  ناشی از حمله ی  اتمی مصون بمانند. قطعاً نباید در مقابل یک حمله هسته‌ای به طور کامل تسلیم شد،‌  بکار بردن آموزش های نظامی و جنگی  در این زمینه نقش موثری را ایفا می‌کند.

آمایش دفاعی

شامل سازماندهی فضاهای تاسیسات خاص و مهم و چینش مناسب به منظور رسیدن  به اهداف استراتژیک و دفاعی می باشد که به مطالعات گسترده‌ و جامعی نیاز دارد.

سلاح شناسی

مطالعه و تحقیق بر روی اثرات مخرب سلاح‌های متفاوت، میزان آسیب‌رسانی هر کدام ازآنها   و روش‌های مقابله با آنها یکی از مطالعات و اقدامات مهم در امور پدافندی و دفاعی می باشد . 

مکان یابی localization

 انتخاب بهینه و مطلوب  یک مکان  به منظور داشتن  شرایط مناسب برای توسعه آینده به شکلی  که علاوه بر عوامل عمومی و مهم  اصول پدافند غیرعامل رعایت شده و اعمال گردد . 

 
 دفاع غیرنظامی Civil Defense

مجموعه برنامه های انجام شده و پیش بینی  شده به منظور  دفاع غیر عامل و عامل برای مردم  و سایر  تاسیسات غیرنظامی کشور (اصغر جدی -1383)

مجموعه فعالیت‌هایی که می‌توان از طریق انها  از بروز سوانحی و تهدیداتی  که جان ، مال و حقوق منابع انسانی و مردم را تهدید می‌کند جلوگیری نموده و یا در صورت بروز آن ، کاهش آثار مخرب ناشی از آن (موحدی نیا)

از بین بردن و یا کاهش  خسارات مالی و  گاها صدمات جانی بر غیرنظامیان به خاطر حوادث طبیعی یا حوادث غیرطبیعی (مهندسی شمسایی)
مفهوم دفاع غیر نظامی یا دفاع غیر شهری در مقابل انواع تهدیدات معادل با عبارت civil Defense  در انگلیسی می باشد . منظور از دفاع غیر نظامی حفاظت و پاسبانی از غیر نظامیان در شرایط ویژه و جنگی بوده و مشتمل بر دفاع کشور در مقابل تهدیدات است که به منظور آمادگی لازم در مقابل هر گونه تهدید و خطر از سمت یک کشور انجام می شود. مطابق با این تعاریف کلیه ی اقدامات غیر نظامی  انجام شده باید به منظور حفظ جمعیت غیر نظامی برنامه ریزی شده و ادامه یابد. از این جهت کلیه اقدامات غیر نظامی سیستماتیک اهداف خاصی را دنبال می کند:

• کاهش ، به حداقل رساندن و یا به صفر رساندن آثار مخرب حاصل از حملات نظامی در مقطع خاصی از زمان بر جمعیت غیرنظامی و مردم
• دفاع ویژه و کاهش اثرات مخرب و صدمات ناشی از ان در شرایط اضطراری حاصل از چنین حمله‌ای
• برقرار نمودن مجدد و بازیابی سریع و ویژه ی تسهیلات و مواردی که آسیب جدی به انها رسیده باشد ، در نتیجه بروز اینگونه حملات

استحکامات fortification

بوجود آوردن هرگونه حفاظی در مقابل اصابت مستقیم  راکت ، بمب، توپخانه ، موشک، ترکش و یا خمپاره و مقاومت در برابر آنها  و جلوگیری از صدمه رسیدن به نفرات نظامی و غیر نظامی ، تجهیزات یا تاسیسات و کاهش یا خنثی نمودن اثرات ترکش و موج انفجار .

مراکز حیاتی (vital Centers)

مراکزی که  اغلب دارای گستره فعالیت  حساس و ملی بوده  و استمرار و وجود فعالیت آنها برای کشور حیاتی محسوب شده و تصرف و اسیب آنها از طرف دشمن باعث اختلال کلی در اداره امور کشور می‌شود. 

مراکز حساس Critical Centers

مراکز کلیدی مهمی که دارای گستره فعالیت منطقه‌ای بوده و استمرار و وجود  فعالیت های آنها برای مناطقی از کشور ضروری محسوب شده  و آسیب یا تصرف آنها به وسیله دشمن باعث بروز اختلال بسیاری در بخشهایی از کشور می‌گردد.

مراکز مهم Important centers

مراکزی که دارای فعالیت محلی بوده و استمرار و وجود  فعالیت آنها برای کشور دارای اهمیت است و آسیب یا تصرف آنها از طریق  دشمن باعث بروز اختلالات بیشماری در کشور می‌گردد.

تهدیدات

آیا استفاده از سیستم پدافند غیر عامل در رقابت و یا جنگ با دشمنان مفید است یا خیر؟

تهدید دشمن را باید کاملاً جدی بگیرید.استفاده از پدافند غیرعامل به منظور مقابله با تهدیدات و به حداقل رساندن و کاهش خسارات ناشی از حملات موشکی ، هوایی ، زمینی و ... کشور های مهاجم، موضوعی کاملا ضروری  و اساسی می باشد  که وسعت  آن تقریباً تمامی مراکز ‌آسیب پذیر حیاتی و نظامی، اقتصادی و ... کشور را در برگرفته است  و حفظ امنیت ملی نظام ، و برقراری استقلال اقتصادی و سیاسی و پیروزی در جنگ در مقابل دشمنان مهاجم به نحو بسیار موثر و چشم‌گیری در راس همه ی امور کشور است. لذا قدم اول دشمن شناسی (چگونگی تهاجم دشمن و نوع حمله و مقابله ی آن ) است. هر دشمن مهاجمی برای نیل به تمامی اهداف مورد نظر خود که در گام  اول اسیب رساندن و خسارت به طرف مقابل است و در گام دوم تخریب و نابودی کلیه ی مراکز مهم و حیاتی کشور که بایستی طی کلیه ی مراحل انجام شده بسته به نوع هجوم جنگی  (دریایی ،زمینی، هوایی و ...)رعایت شود .
دشمنان مهاجم نیز به منظور  انجام کلیه ی  اعمال تهاجمی خود بایستی یک سری مراحل و روش‌هایی را دنبال ‌کنند که عبارتند از:

• شناسایی

• حضور

• نشانه‌ روی

• ایراد خسارت

• فرار

آنچه مسلم است وظیفه کشور مورد تهاجم ، ایجاد اختلال و بی نظمی در هر یک از مراحل بالا می‌باشد تا بتوان از طریق اعمال  آنها به هدف مورد نظر دفاع از کشور که همان به حداقل رساندن  یا کاهش میزان خسارت دشمن به کلیه ی تاسیسات و تمامی تجهیزات نظامی و منابع انسانی و مردم است نایل شد. هرگاه تمهیدات دفاع کشور و بکار گیری اصول پدافند غیر عامل با تمامی تجهیزات دفاع به میزانی  از کارآمدی برسد که به شکل خودکار  باعث از بین رفتن برنامه های دشمن و ایجاد خلل و ناامیدی در تهاجم  دشمن شود و یا در صورت وقوع حمله ی دشمن ، او را در دستیابی به اهداف خاصش با مشکل جدی روبرو کند ، این زمان است که پدافند غیر عامل بسیار حرفه ای و خوب عمل کرده است.

تصرف هر کشوری گاها یا به صورت تدریجی و یا  به طور ناگهانی صورت می‌گیرد، در حال حاضر با توجه به مشکلات و در گیریهای کلیه ی کشورها در سطح بین الملل یکی از روشهای موثری که می‌بایست بیشتر مورد توجه و تامل سردمداران حکومت قرار گیرد، تهاجم های نظامی به صورت کاملا غافلگیرانه است که کاهش دهنده ی اصلی آن  «دفاع غیرعامل» می‌باشد. یکی از ویژگیهای  مقابله ی  امروزی  که در دهه های  گذشته شاهد نمونه‌هایی از آن بودیم به کارگیری  و استفاده ی گسترده از فناوری‌های نوین می‌باشد.

آیا حملات سایبری نوعی از عوامل پدافند غیر عامل است یا خیر ؟

با توجه به اهمیت به سزای  فناوری اطلاعات در حال  حاضر و توسعه و رشد سریع و در عین حال نامتقارن ساختار IT ، بستر مورد نظر به یکی از نقاط بسیار آسیب پذیر و دارای ریسک بالا در جهان تبدیل شده است؛  در جهت تامین امنیت و حفظ این بستر و مصون سازی به شیوه ی نظام مند، معقول و هدفمند در راستای حفظ امنیت ملی و حریم شخصی دولت و ملت در فضای جنگ و مخاصمات امروز بین المللی بکارگیری شیوه های پدافند غیر عامل، یکی از ضروری ترین ارکان جهت مقابله ی خاموش با دشمن می باشد. 

جنگ سایبری ( حملات سایبری ) 

استفاده از کلیه ی  کامپیوترها ی موجود در یک کشور به عنوان سلاح سرد و یا به عنوان ابزاری برای انجام اقدامات جنگی جهت ارعاب  و یا تغییر عقیده یک گروه خاص و  یا  ملت و دولت یک کشور است. جنگ های سایبری  به منظور انجام کارهای سیاسی و یا آرمانی خاص انجام می‌گیرد و تأسیسات حیاتی و مکان های خاص  مانند نیروگاه های انرژی،ارتباطات ، حمل‌ونقل ، سرویس‌های ضروری کشور  (مانند پلیس و خدمات پزشکی) را مورد هدف قرار داده  و از شبکه‌های کامپیوتری  یک کشور به عنوان  بستر مناسبی برای انجام کلیه ی اقدامات خرابکارانه و جنگی سایبری استفاده می شود. 

جرائم سایبری چیست؟

هرگونه ورود و خروج غیرمجاز و یا دخل و تصرف در اطلاعات کامپیوترها ،کنترل و پردازش داده ها ، ذخیره و ضبط ، کنترل داده ها و نرم افزارهای کامپیوترها و ایجاد یا تزریق انواع ویروسهای رایانه ای و امثالهم جرم محسوب می شود.
مراکز تحت پوشش

مراکز حیاتی کشور 
مراکزی هستند که در صورت نابودی  کل یا قسمتی از اطلاعات  آنها، باعث بروز بحران، صدمات و اسیب های جدی در نظام سیاسی ، پشتیبانی ، ارتباطی اجتماعی ، دفاعی ،کنترل و فرماندهی ،هدایت و ... شده و تاثیرات بسیار شدیدی در سطح کشور دارد . 

مراکز حساس
مراکزی هستند که اکثرا کارکردهای محرمانه داشته و انهدام قسمتی از اطلاعات آنان و یا کل آن باعث بروز اسیب ها و خسارات جبران ناپذیری خواهد شد.
مراکز مهم
مراکزی هستند که فعالیت های آنها در سطح گسترده و کلیدی بوده و بروز هرگونه مشکلی در آنها و یا نابودی اطلاعات عملکردی ، صدمات جبران ناپذیری به کشور و بستر رفاهی آن می زند. 

اهداف کلان سازمان پدافند غیرعامل در حوزه ی IT چیست؟

• حصول اطمینان و تامین امنیت و همچنین ایجاد سد دفاعی در مقابل دسترسی های غیر مجاز به اطلاعات محرمانه ی کشور
• ایجاد بستر امن و حصول اطمینان از ایمن سازی و خلل ناپذیری فعالیت شبکه های کنترل و الکترونیکی کشور 
• تأمین آرامش اجتماعی کشور  و حفظ اعتماد آحاد ملت از طریق توسعه ی اطمینان ملت 
• تداوم و کنترل کارکرد سامانه های الکترونیکی و سرویس شبکه و خدمات عمومی کشور 
• توسعه و گسترش ظرفیت اقدامات دفاع الکترونیکی در برابر تهاجم های نرم و فرهنگی از طریق اینترنت و شبکه های بین المللی 
• تقویت و گسترش ضریب امنیت و پایداری در حوزه ی بستر زیر ساختهای حیاتی و ملی 
• برقراری امنیت و تامین و توسعه و پایداری در بستر تبادلات اطلاعات کشوری 
• هدایت ، توسعه ، سیاست گزاری ،ایمنی ، پایداری فضای تبادلی کلیه ی  اطلاعات کشور و پشتیبانی کردن از کلیه ی بخش های زیر ساختی به منظور کاهش آسیب در مقابل تهدیدات جنگی و ساماندهی منابع و ظرفیتهای ملی 
• نهادینه کردن فرامین دولتی و تمهیدات آنها در خصوص تدابیر امنیتی و پدافندی غیر عامل 
• انسجام بخشی و ساماندهی راهبری  و استراتژیک مجموعه های آموزشی ، پژوهشی ، علمی و صنعتی و در ارتباط با فاوا به منظور توسعه و تولید دانش ملی و بومی مورد نیاز در اقدامات پدافند غیر عامل 
• توسعه و گسترش ایمنی و پایداری در شبکه های الکترونیکی 
• نهادینه کردن عوامل و فاکتورهای ملاحظات پدافند غیر عامل در طرح های توسعه ی شبکه های الکترونیکی و ارتباطی 
• توسعه ی فرهنگ برقراری پدافند غیر عامل و شناخت کلی کارشناسان و مسئولین حوزه ی الکترونیک و ارتباطات
• خودکفایی و خود اتکایی نسبت به  منابع خارجی فناوریها و عدم استفاده از دستگاههای پشتیبانی اسیب پذیر 
• حمایت و پشتیبانی از برنامه ی شبکه ی ملی اینترنت مبتنی بر مولفه های پایداری ، امنیت ،ایمنی ،با اتکا بر فن آوریهای بومی 

• تقویت و توسعه ی سیستم پست سریع و امین کشور 
• بهره مندی از شبکه های ویژه ی ارتباطی مدیریت کشور در شرایط بحرانی و جنگها با در نظر گرفتن فاکتورهای امنیتی و ایمنی و پایداری بسیار بالا 
• توسعه و گسترش و افزایش مدیریت و کنترل برنامه های حفاظت و ضد جاسوسی و مدیریت بحران 
• استقرار دفاع غیر عامل و امنیت ملی در همکاری با کشورها و تعاملات شرکت های خارجی در حوزه های ITC
• نقش موثر برنامه های پدافند غیر عامل به منظور تامین امنیت فضا و محیط های تبادل اطلاعات 

خلاصه ی کلام اینکه  هر گونه اقدامی که با هدف محروم سازی از منابع موجود در محیطهای مجازی تبادل اطلاعات و همچنین اختلال در اینگونه فضاها جنگ سایبری (حملات سایبری ) گفته می شود . 
چنین عملیاتی به طور کلی با هدف حفظ امنیت وبا تهدید امنیت در ابعاد بین المللی انجام می پذیرد . حملات سایبری و یا جنگ سایبر دارای اهمیت ویژه برای بخش های امنیتی و دفاعی ،تجاری ،اقتصادی ،سیاسی و فرهنگی است . 
لازمه ی یک مقابله ی موفق در جنگ سایبر (حملات سایبری ) افزایش سطح امنیتی عناصر درگیر به حساب می اید و این مسئله تنها با افزایش اطلاعات و دانش در حوزه ی سایبر و تمهیدات پدافند غیرعامل امکانپذیر می باشد.

در راستاي تحقق فرمایشات مقام معظم رهبری و فرماندهي کل قوا و همچنین  با توجه به واگذاری مأموريت هاي مورد نظر از سوي ستاد کل نیروهای مسلح وهيئت دولت به منظور برنامه ريزي یکپارچه و منسجم در امورپژوهشی، آموزشي، اشاعه ي فرهنگ علمي و تخصصی پدافندغيرعامل، موسسه ی آموزش عالی فن پردازان اقدام به برگزاری دوره های آموزش پدافند غیر عامل نموده است.
موسسه ی آموزش عالی آزاد فن پردازان منطبق با الگوهای ي واحدهاي دانشگاهي کشور و مراکز مهم تحقیقاتی ، آموزشي نیروهای مسلح و همچنین با استعانت از مدرسان و متخصصین این زمینه، به منظور توانمندسازي فنی و علمي به منظور  تحقق اهداف کشوری در استقرار نظام پدافندغيرعامل در مراکز مهم ،حساس و حياتي کشور و در جهت  افزایش ظرفیت و توان مقابله با حوادث و همچنین فراهم نمودن بستر مناسب بروز رساني اطلاعات به روز شده به منظور آمايش دفاعي کشور و افزایش توان بازدارندگي مقابل هرگونه تهديد، دوره ی آموزش پدافند غیرعامل را ارایه نموده است.

آیا می توان با استفاده از پدافند غیر عامل به تنهایی در مقابل نقشه های دشمن ایستاد ؟

با توجه به مفاهیم تعریف شده در بالا و همچنین چگونگی استفاده از آنها و با در نظر گرفتن سوابق و آمار جنگهای پیشین ، استفاده از پدافند غیر عامل ،امروزه به تنهایی توان مقابله با سلاح های مخرب و مدرن نداشته و نمی تواند از اثرات مخرب و بسیار ویرانگر آن بر مراکز مهم حیاتی و حساس و همچنین نیروی انسانی جلوگیری کرد ،لذا به کارگیری کلیه ی اصول و فاکتورهای پدافند غیر عامل می تواند تکمیل کننده ی زنجیره ی دفاعی سیستم بوده و کمک شایانی در این مورد لحاظ کند . 

چگونگی بکارگیری اصول پدافند غیر عامل در دولت ها و سیستم چیست؟

امروزه با توجه به توصیه ی اکید مقام معظم رهبری در خصوص به کارگیری و استفاده از روش های پدافند غیر عامل در کلیه ی سیستم ها ی دولتی و ارگانها ، می بایست کلیه ی مراکز مهم و حساس دولتی و همچنین نهاد و ارگان های دیگر، استفاده از پدافند غیر عامل را سرلوحه ی کلیه ی برنامه های اجرایی خود قرار داده تا از این طریق بتوانند زنجیره ی دفاعی کشور را تکمیل کرده و گام موثری در زمینه ی تمهیدات و برنامه های پیش بینی شده در زمان های عادی و بحرانی بردارند . لذا هر گونه استفاده و به کارگیری اصول پدافند غیر عامل در تمامی موسسات و ارگانهای دولتی و خصوصی مهم و کلیدی کاملا ضروری و الزامی بوده و برآن سفارش اکید شده است . 
با توجه به نیاز امروز جامعه ی ما به بکارگیری اصول پدافند غیر عامل ، بایستی متخصصین و افراد آموزش دیده ی بسیاری در این زمینه مشغول به فعالیت باشند تا از این طریق بتوان پاسخگوی نیازهای آتی و روزمره ی کشور بود ، در راستای این تمهیدات ، موسسه ی آموزش عالی فن پردازان ، اقدام به برگزاری دوره  پدافند غیر عامل نموده که بتوان از این طریق افراد متخصص و حرفه ای را آموزش داده و در پایان دوره آموزش پدافند غیر عامل ، مدرک پدافند غیر عامل مورد تایید وزارت علوم ،فناوری ، تحقیقات به کلیه ی دانش پذیران دوره اعطا می گردد.

این دوره دارای 0 ساعت فیلم آموزشی و 143 صفحه محتوی متنی می باشد.