هیپنوتیزم کلامی: تعریف و انواع تکنیک‌ها

رشته هیپنوتیزم رشته‌ای گسترده و جذاب است که در سال‌های اخیر به شکوفایی زیادی رسیده است. هیپنوتیزم کلامی یک نوعی از انواع مختلف هیپنوتیزم است. اولین چیزی که با شنیدن کلمه هیپنوتیزم کلامی به ذهنتان خطور می‌کند شاید این باشد که کسی را در خلسه قرار دهیم و همانطور که به نظر می‌رسد در خواب فرو رفته‌اند، آنها را وادار به مثلا ترک سیگار کنیم. یا حتی تصویر کلیشه‌ای تاب خوردن ساعت مقابل چشمان مخاطب را به یاد بیاورید. اما این‌ها را فراموش کنید. هیپنوتیزم کلامی بخشی معمولی از زندگی است. در این مقاله قصد داریم شما را با مفهوم هیپنوتیزم کلامی آشنا کنیم و تکنیک‌ها و کاربردهای آن‌را مرور کنیم.

هیپنوتیزم کلامی چیست؟

همه ما روزانه از هیپنوتیزم کلامی استفاده می‌کنیم، اما متوجه آن نیستیم. مثلا هنگام توصیف کردن تعطیلات خود یا صحبت در مورد دوران کودکی و یا اتفاق ناگواری که دیروز برایتان افتاد، گاهی باعث مجذوب کردن مخاطب خود و متمرکز کردن تمام توجه آنها به کلمات خود می‌شوید. هیپنوتیزم شدن و به خلسه رفتن معمولا در هنگام انجام فعالیت‌های معمولی مانند رانندگی، تماشای تلویزیون، رویاپردازی و غیره، اتفاق می‌افتد.

وقتی به حالت خلسه می‌رویم، آگاهی خود را از محیط اطراف محدود می‌کنیم و به افکار و احساسات درونی آگاه‌تر می‌شویم. مثلا هنگام تماشای فیلم مورد علاقه خود، چشم از تلویزیون بر نمی‌داریم و تمام جزئیات از جمله شخصیت‌ها و خط داستانی را بخاطر می‌آورید اما چیزی از دیوار یا فرش خانه در آن لحظه بخاطر ندارید.

هیپنوتیزم کلامی، عملی است که در آن به ضمیر ناخودآگاه مخاطب در حین مکالمه، مسیری را القا می‌کند. مثلا با استفاده از هیپنوتیزم ظریفی می‌توان به یکی از اعضای خانواده کمک کرد که به  مشکل از دید دیگری نگاه کند و به این ترتیب در رفع آن مشکل، اقدام کند. هیپنوتیزم کلامی تکیه بر افکار، کلمات، زبان بدن و تن صدا دارد که در هماهنگی با هم کار می‌کنند و نباید فراموش شود که تنها به صورت اخلاقی و به عنوان یک انرژی خوب در زندگی کسی استفاده شود.

هیپنوتیزم با کنترل ذهن متفاوت است و نباید در جهت گرفتن چیزی از کسی به کار گرفته شود. بنابراین، در هر گفتگویی که در هیپنوتیزم انجام می‌دهید، پیشنهاداتی که به ناخودآگاه مخاطب ارائه می‌دهید به نفع  آنهاست. با هیپنوتیزم کلامی، به کلمات و ایده‌های خود انرژی و قدرت بیشتری می‌دهید.

کاربردهای هیپنوتیزم کلامی

هیپنوتیزم کلامی، برای افرادی که به دنبال برقراری ارتباطات بهتر هستند و یا می‌خواهند از آن برای الهام بخشیدن و بهبود زندگی دیگران استفاده کنند، کاربرد دارد. هیپنوتیزم کلامی مانند ابزار نفوذ، عمل می‌کند.
از دیگر کاربردهای هیپنوتیزم کلامی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1.  برای ایجاد ارتباط با افرادی که ملاقات می‌کنید
2. برای کمک به یک دوست، اعضای خانواده، و یا حتی یک غریبه تا مشکل را از دید دیگری بنگرد
3. برای انگیزه دادن به یک دانش آموز و یا همکار تا از دوران سختی که دارد راحت‌تر عبور کند و به استعداد درونی خود دسترسی پیدا کند
4. در جلساتی که احساسات غالب هستند و ارتباطات موثر از بین رفته است
5. برای تقویت اعتماد به نفس و اطمینان به خود در افراد
6. برای ارتباط بهتر داشتن با افراد و رساندن منظور خود به شکل تاثیرگذارتر
7. برای ایجاد آسودگی خاطر در دانشجویان، بیماران پزشکی، و مجریان و ورزشکاران
8. برای کاهش استرس در سخنرانی‌ها

منشا هیپنوتیزم کلامی

انسانها همواره از داستان برای بیان درس‌های مهم زندگی استفاده کرده‌اند.  خیلی‌ها قبیله شمن‌ها را اولین انسان‌های هیپنوتیزم‌کننده در دنیا می‌دانند. آنها دور آتش جمع می‌شدند و درس‌های با ارزش زندگی را در قالب داستان می‌گفتند. اگر تا بحال خودتان را مقابل آتش در حالت خلسه در حالی که به آتش زل زده اید یافته‌اید، دقیقا می‌دانید هیپنوتیزم چقدر می‌تواند قدرتمند باشد.

هیپنوتیزم کلامی به شکلی که امروزه می‌شناسیم توسط میلتون اریکسون Milton H. Erickson (1901-1980)، ابداع شد. اریکسون که به واسطه فلج اطفال نمی‌توانست از حرکت برای هیپنوتیزم استفاده کند، یاد گرفت که از صدای خود برای این منظور استفاده کند. او کلمات را با صدای خود می‌آمیخت تا افراد را وادار به خلسه هیپنوتیزم کند. اریکسون به گفتن داستان‌های زیبا معروف بود. از این داستان‌ها برای بهبود بخشیدن به زندگی اطرافیان خود استفاده می‌کرد.

به همین دلیل است که گاهی به هیپنوتیزم کلامی، هیپنوتیزم اریکسونی نیز گفته می‌شود. برای مثال یک بار، اریکسون به منشی خود کمک کرد با هیپنوتیزم بر میگرن خود غلبه کند. در مورد دیگری به بیماری که نمی توانست کلمات را کنار هم بگذارد و جمله بسازد کمک کرد تا درمان شود.

معرفی تکنیک‌های هیپنوتیزم کلامی

اولین و شاید مهمترین نکته‌ای که هر مربی خوب هیپنوتیزم به شما آموزش خواهد داد، این است که باید اعتماد به نفس داشته باشید. از طریق اطمینان به خود می‌توانید این اطمینان را به بیمار نیز منتقل کنید تا آنها با شما احساس راحتی کنند. همین در مورد هیپنوتیزم کردن مخاطبان در هنگام سخنرانی نیز صادق است. ابتدا باید اعتماد مخاطبان را در رابطه با توانایی‌های خود برانگیزید که این مستلزم این است که هیچگونه اضطرابی نداشته باشید.

نکته بعدی که باید در نظر داشته باشید این است که هنگامی که هیپنوتیزم می‌کنید مخاطبان با گوش دادن به داستان شما در ذهن خود به اصطلاح "اتاق را ترک کنند"، برای این منظور باید ذهنشان را آنچنان متمرکز کنید که کلمات شما بر تجربه آگاهانه و ناخودآگاه آنها تاثیر عمیق بگذارد.

تاثیر شما باید آنقدر عمیق باشد که آنها را از محیط اطرافشان جدا کند و همراه شما به زمان و مکان دیگر ببرد و به آنها حداقل برای مدت کوتاهی راه‌های جدیدی از دیدن واقعیت را بیاموزد. حال اگر الهام‌بخش و تاثیرگذار نباشید کاملا نتیجه عکس خواهد داد و مخاطبان به هر مکان و زمان و تفکری که خودشان در ذهن می‌پرورانند روی می‌آورند و هیچ توجهی به صحبت شما نخواهند داشت.

تکنیک‌هایی که مجریان ماهر برای مجذوب کردن مخاطبان استفاده می‌کنند استفاده از کلمات و زبان بدن، نحوه داستان گویی است. انتظارات مخاطبان را بکار می‌گیرند و ایده‌هایی را برای شنوندگان بوجود می‌آوردند تا بعد از آن در سخنرانی خود استفاده کنند. درواقع با ایده‌های خود، طرز تفکر، احساس و رفتار شنوندگان را تغییر می‌دهند.

در ادامه با ما همراه باشید تا با بدانید برخی از تکنیک‌های هیپنوتیزم کلامی چیست.

1. کلماتی که احساسات شنوندگان را برمی‌انگیزند چاشنی سخنرانی خود کنید. کلماتی مانند"قدرتمند، زیبا، عشق، عقل،قدرت" کلماتی هستند که شنوندگان با شنیدن آنها به عمق کلمه فکر می‌کنند و به ربط دادن معنی آن کلمات به تجربیات شخصی خودشان می‌پردازند.
2. از همپوشانی حس‌ها برای تصویرسازی در مخاطب استفاده کنید. هنگامی که کسی را هیپنوتیزم می‌کنیم، در صدد آنیم که به آنها تصویری رویاگونه بدهیم. رویا یعنی تصاویر، صداها، مزه‌ها، حس‌ها، و احساسات. بنابراین، اگر دارید داستانی را تعریف می‌کنید. تنها از اتفاقی که برایتان افتاده است نگویید بلکه تمام حسها، از چیزی که دیدید، شنیدید، حس کردید، و غیره را در داستانتان بگنجانید.
3. از داستان گفتن غافل نشوید. حتی اگر موضوع سخنرانی شما زیست شناسی مولکولی است، چیزی برای داستان‌سرایی پیدا خواهید کرد. آن را با جذابیت تعریف کنید.
4. از تن صدای خود و کنترل لهجه برای جذب مخاطب استفاده کنید. گاهی با سرعت و گاهی آرام صحبت کنید. هنگامی که به کلماتی که مهم هستند یا به نکته‌ای با تاکید زیاد رسیدید سرعت به کارگیری کلمات خود را کاهش دهید تا مانند یک هیپنوتیزم کننده واقعی صحبت کنید. هرجا که لازم بود مکث کنید. گاهی نیاز است صحبت نکنید. از همه مهمتر واضح صحبت کنید.
5. غیر منتظره باشید. هنگامی که آرام گرفتیم، یا مبهوت و متعجب و حتی شوکه هستیم نیز به خلسه هیپنوتیزم می‌رویم. استفاده از شوخ‌طبعی را فراموش نکنید. هیپنوتیزم کنندگان (مخصوصا مجریان نمایش‌های صحنه) از شوک برای ردیابی مخاطبان در خمسه هیپنوتیزم استفاده می‌کنند. بنابراین باید غافلگیر‌کننده باشید چه با شوک، چه شوخ طبعی. سپس دوباره تمرکز مخاطب را جلب کنید.
6. مخاطب خود را با حرکات هیپنوتیزم کنید. برخی افراد با حرکات تکراری دست یا بالا بردن ابروها، باعث می‌شوند شما هم همان پاسخ را بدهید. حالات اطمینان، آرامش، ناراحتی و یا هر حالت دیگری با این روش قابل دستیابی است. هر چه بیشتر به سراغ موقعیت خاصی بروید تا پیامی را برسانید، همان اندازه مخاطب شما انتظار آن را دارد و یا همان واکنش را نشان می‌دهد.
7. هنگامی که یک سخنران در جمعی سوالی مانند اینکه "چند نفر از شما قبلا در سخنرانی من شرکت کرده است؟" می‌پرسد و همزمان دستش را بالا می‌برد، مطمئنا می‌داند که تعدادی قبلا در سخنرانی حضور داشته‌اند. یا جملاتی از قبیل اینکه" امروز همه اینجا جمع شده‌ایم تا با مبحث مربی اجرایی آشنا شویم" سخنران سعی دارد با این سوالات و جملات موافقت جمع را به دست بیاورد و به این صورت با آنها ارتباط برقرار کند. سپس می‌توان آنها را به آنجایی که قصد داشتیم هدایت کنیم برسانیم. استفاده از بروشور نیز باعث می‌شود ارتباطی بین مخاطبان  شکل گیرد. همچنین باید مطمئن شوید ارتباط چشمی در سخنرانی با هر نقطه ای از سالن حفظ شود تا همه‌ی مخاطبان را در صحنه نگه دارید.

زمان بگذارید و تکنیک‌ها را تمرین کنید تا مجری یا سخنران قدرتمندی شوید.

پیشنهاد ویژه برای یادگیری هیپنوتیزم کلامی

برای فراگیری تکنیک‌ها و اصول هیپنوتیزم کلامی می‌توانید در دوره‌های فن بیان شرکت کنید تا مهارت لازم برای اجرا و سخنرانی در مقابل مخاطبان را کسب کنید. دوره‌ فن بیان موسسه فن پردازان به شما این امکان را می‌دهد که در کوتاه‌ترین مدت ممکن با مفهوم هیپنوتیزم کلامی به شکل حرفه‌ای آشنا شوید و اصول پیرامون مبحث فن بیان را فراگیرید.

جمع‌بندی

هیپنوتیزم کلامی، نوعی از هیپنوتیزم است که ذهن ناخودآگاه را هدف قرار می‌دهد و محتوایی که به آن نیاز دارد را در اختیارش می‌گذارد تا به چیزهای باورنکردنی برسد. هیپنوتیزم درمانگرها، معتقدند پتانسیل واقعی شما پنهان است و عظمت شما از آنجا نشات می‌گیرد. می‌توان با هیپنوتیزم کلامی، از طریق صحبت و با بکارگیری تکنیک‌های هیپنوتیزم، مسیر تفکر مورد نظر را به ذهن القا کرد. در پایان، همه چیز در مورد احساسات است. کلمات می‌توانند افراد را ناراحت، عصبانی، خوشحال و یا آماده نبرد کنند.

سوالات متداول

1- هیپنوتیزم کلامی چیست؟
هیپنوتیزم کلامی، نوعی از هیپنوتیزم است که ذهن ناخودآگاه را هدف قرار می‌دهد و محتوایی که به آن نیاز دارد را در اختیارش می‌گذارد تا به چیزهای باورنکردنی برسد.

2- منشا هیپنوتیزم کلامی کجاست؟
هیپنوتیزم کلامی به شکلی که امروزه می‌شناسیم توسط میلتون اریکسون Milton H. Erickson (1901-1980)، ابداع شد.

3- تکنیک‌های هیپنوتیزم کلامی چیست؟
به طور کلی، استفاده از کلمات و زبان بدن و نحوه داستان گویی مهمترین تکنیک‌های هیپنوتیزم کلامی است.

4- کاربرد هیپنوتیزم کلامی چیست؟
هیپنوتیزم کلامی، برای هرکسی که تمایل دارد بهتر ارتباط برقرار کند و همچنین می‌خواهد از هیپنوتیزم برای ارتقا، الهام بخشیدن، و تقویت زندگی دیگران استفاده کند، مفید است.

5- اگر هیپنوتیزم کلامی موفقیت‌آمیز نباشد چه نتیجه‌ای خواهد داشت؟
اگر هیپنوتیزم کلامی الهام‌بخش و تاثیرگذار نباشد کاملا نتیجه عکس خواهد داد و مخاطبان به هر مکان و زمان و تفکری که خودشان در ذهن می‌پرورانند روی می‌آورند و هیچ توجهی به صحبت شما نخواهند داشت.