اصول حسابداری
آشنایی با 8 گانه اصول حسابداری
اگر نگاهی به جزوه‌های رشته تحصیلی حسابداری بیندازید، اولین موضوعی که به چشمتان می‌آید، اصول حسابداری است. اصول چندگانه حسابداری، سنگ بنای دنیای اعداد و ارقام در حسابداری است که شامل دستورالعمل‌ها و قوانین استاندارد این رشته می‌شوند. اگر با اصول تعریف‌شده حسابداری آشنایی نداشته باشید، محال است که بتوانید در این حوزه فعالیت کنید و دوام بیاورید. از این اصول برای ثبت و ارائه اطلاعات مالی در دفاتر مختلف استفاده می‌شود تا شکلی صحیح و دقیق از صورت‌های مالی ترسیم شود.
همان طور که از عنوان اصول استاندارد حسابداری پیداست، دستورالعمل‌هایی تعریف شده‌اند که شرکت‌ها باید اطلاعات مالی خود را مطابق آن گزارش کنند. اگر جزو دانشجویان این رشته محسوب می‌شوید و یا می‌خواهید نگاهی جزئی‌تر به پرسش اصول حسابداری چیست؟ داشته باشید، در این مقاله از موسسه آموزش عالی فن پردازان همراه شوید.
اصول حسابداری چیست؟
اصول استاندارد حسابداری (اصطلاحاً Accounting Principles)، قوانین و مقرراتی هستند که شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف باید برای گزارش داده‌های مالی از آن‌ها پیروی کنند. این قوانین باعث استانداردسازی شرایط و روش‌هایی می‌شود که یک حسابدار باید برای بررسی داده‌های مالی یک شرکت از آن‌ها استفاده کند.
استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) یا The International Financial Reporting Standards، کاربردی‌ترین مجموعه قوانین حسابداری هستند که در 167 حوزه قضایی تصویب شده‌اند. البته ایالات متحده آمریکا از مجموعه جداگانه‌ای از اصول استاندارد حسابداری استفاده می‌کند که به‌عنوان اصول پذیرفته‌شده (GAAP) یا Generally accepted accounting principles شناخته می‌شوند. در ایران، این اصول توسط جامعه حسابداران رسمی ایران تایید شده است و در این حوزه به کار گرفته می‌شوند.
آیا با 8 اصول حسابداری آشنایی دارید؟
شناخت و درک این اصول، مزایای ویژه‌ای برای شرکت‌ها و حسابداران به ارمغان می‌آورد. بعضی از این مزایا شامل امکان مقایسه عملکرد شرکت، کنترل امور حسابداری، آسان شدن روند حسابرسی و انعطاف کاری هستند. ممکن است که اصول مختلف و متنوعی برای رشته حسابداری تعریف شده باشند، اما 8 استانداردی که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد، اصول پذیرفته‌شده حسابداری محسوب می‌شوند.
- اصل افشای کامل
همان طور که از عنوان این اصل پیداست، شرکت‌ها یا بنگاه‌های اقتصادی باید تمامی اطلاعات مربوط به امور مالی خود را بدون دستکاری و پنهان کاری در اختیار افراد مرتبط و خارج از سازمان قرار دهند. این اصل، نشان‌دهنده آن است که هیچ بخشی از اطلاعات مالی یک شرکت از نگاه سرمایه‌گذاران پنهان نمی‌ماند. یکی از اقدامات مهمی که سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در بنگاه‌های اقتصادی انجام می‌دهند، بررسی رویدادها و اطلاعات مالی شرکت‌هاست.
از جمله بازارهای مالی که این نوع از اصول حسابداری در آن اهمیت خاصی دارد، بورس اوراق بهادار است. چرا که با تکیه بر همین اطلاعات و اصل افشای کامل است که سرمایه‌گذاران و سهامداران می‌توانند در مورد ارزش یک سهم، نگهداری و یا فروش آن تصمیم‌گیری کنند.
-
اصل اهمیت
هدف و مفهوم این اصل، اهمیت قائل شدن برای رویدادها و اطلاعات مالی است که در صورت‌های مالی ثبت و گزارش می‌شوند. بر اساس مفهوم اصل اهمیت در اصول حسابداری، رویدادها و معاملات ناچیز نباید در صورت‌های مالی گزارش شوند. چرا که از لحاظ سودآوری و سرمایه‌گذاری، ضعیف هستند و قابل توجیه نخواهند بود.
البته که در مورد معاملات و رویدادهای مالی مهم که باید در صورت‌های مالی گزارش شوند، هیچ توافقی وجود ندارد. اما با این اوصاف، حسابداران و حسابرسان بر این مسئله متفق‌القول هستند که اصل اهمیت می‌تواند روی نتایج عملیاتی، کیفیت صورت‌های مالی و تصمیمات سرمایه‌گذاری تاثیر به‌سزایی بگذارد. برای درک اینکه حسابداران دقیقاً چه اقداماتی را در دنیای کاری خود انجام می‌دهند، با دوره حسابداری ویژه بازار کار آشنا شوید.
3. اصل سازگاری
اگر یک شرکت از یک استاندارد حسابداری پیروی می‌کند، باید همان استاندارد را تا زمانی که نوع بهتر آن پیدا شود، در دستور کارش قرار دهد. اگر اصل سازگاری رعایت نشود، شرکت یا بنگاه اقتصادی به این طرف و آن طرف می‌پرد و گزارش صورت‌های مالی به‌هم می‌ریزد. در نتیجه، سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران و سهامداران سخت می‌شود و نمی‌توانند درک کنند که شرکت به کدام طرف در حال حرکت است.
4. اصل تطبیق هزینه‌ها و درآمدها
فرمول اصلی این بخش، شامل کم کردن درآمد از هزینه‌هاست که در نهایت به سود واقعی می‌رسد. در جریان این اصل از استانداردهای حسابداری، دستاوردها (درآمدها) که از طریق فروش محصولات و خدمات ارائه‌شده به دست می‌آیند، با تلاش (هزینه‌ها) که از طریق هزینه محصولات و خدمات خریداری شده به دست می‌آیند، تطبیق داده می‌شوند.
برجسته‌ترین جنبه این اصل از اصول حسابداری، پیدا کردن یک رابطه مثبت در بین درآمد و هزینه‌هاست. چرا که تنها در این صورت است که می‌توان گفت، یک شرکت یا بنگاه اقتصادی، به سود رسیده است. ضمناً تمامی رویدادهای مالی مربوط به هزینه‌ها و درآمدها باید در صورت‌های مالی گزارش شوند.
5. اصل محافظه‌کاری
مفهوم این اصل، بر اساس پیش‌بینی کردن سودآوری یک شرکت است. به عبارت ساده‌تر، با تکیه بر این اصل نباید سود یک شرکت را پیش‌بینی کرد و در عوض باید تمامی زیان‌های احتمالی را در نظر داشت. طبق این اصل، حسابداری با 2 گزینه روبه‌روست:
- گزینه اول: گزارشی از مقدار کم‌تر از اندازه واقعی
- گزینه دوم: گزارشی از اندازه قابل‌توجه از سود یا زیان.
بیایید مفهوم این اصل را با یک مثال روشن کنیم. فرض کنید که شرکت شهاب، خرید ماشین‌آلاتی را با ارزش 6 میلیون تومان به‌عنوان هزینه (خرید کالا یا خدمات استفاده‌شده) ثبت کرده است. حالا وضعیت بازار تغییر کرده و ارزش فروش این ماشین به 5 میلیون تومان کاهش یافته است. حالا حسابدار باید از میان 2 گزینه، یکی را انتخاب کند:
- اول: حسابدار، ضرری را که شرکت ممکن است در فروش این ماشین متحمل شود نادیده بگیرد
- دوم: زیان ناشی از کاهش ارزش ماشین خریداری‌شده فوراً در صورت‌های مالی گزارش شود
طبق اصل محافظه‌کاری، حسابدار باید با انتخاب قبلی (یعنی گزارش زیان ماشین، قبل از وقوع واقعی ضرر) پیش برود. این اصل از اصول حسابداری، حسابدار را تشویق می‌کند که مبلغ بدهی قابل‌توجه، کم‌ترین مقدار دارایی و همچنین مقدار دقیق‌تری از سود خالص را در صورت‌های مالی گزارش کند و به ثبت برساند.
-
اصل دو وجهی ثروت
این بخش در بطن فرآیند کلی حسابداری یک بنگاه اقتصادی یا مجموعه سرمایه‌گذاری قرار دارد. حسابدار باید رویدادهای تاثیرگذار بر ثروت یک بنگاه اقتصادی را ثبت کند. بنابراین، سیستم‌های حسابرسی به‌نحوی طراحی شده‌اند که 2 نکته مهم را پوشش دهند: منبع ثروت و شکل آن. این مسئله در ارزیابی اندازه دارایی‌های یک شرکت (اعم از املاک، مستغلات، ماشین‌آلات و غیره) مخصوصاً برای سهامداران و سرمایه‌گذاران ارزشمند است.
7. اصل هزینه
این اصل، از جمله اساسی‌ترین استانداردها و اصطلاحات حسابداری محسوب می‌شود. برای تحقق این اصل، باید دارایی‌ها را با قیمت مبادله آن‌ها که شامل هزینه خرید یا هزینه تاریخی می‌شوند، ثبت کرد. هزینه تاریخی، هسته اصلی این بخش از اصول حسابداری و شامل بررسی مالکیت محصولات، خدمات، هزینه‌ها و البته حقوق صاحبان سهام می‌شود.
نکته مهم در مورد این اصل، ارزیابی یک کالا یا خدمات استفاده‌شده با قیمت تاریخی آن‌هاست که در صورت‌های مالی با ارزش واقعی و با کسر استهلاک نشان داده می‌شود. با توجه به اینکه در نظر گرفتن هزینه‌ها و ارزش واقعی دارایی‌ها در بحث‌های جاری حسابداری اهمیت دارد، می‌توان آن را به‌عنوان یک روش برای تسهیل پروسه حسابرسی هم تلقی کرد.
8. اصل درآمد
اگر سود و زیان را دو روی یک سکه تصور کنیم، اصل درآمد دقیقاً در مقابل روی دیگر آن، یعنی اصل هزینه قرار دارد. این اصل که با عنوان اصلی Revenue Principle هم شناخته می‌شود، با عنوان اصل تحقق درآمد هم در اصطلاحات حسابداری تعریف شده است. مفهوم اصلی این اصل، این است که درآمد، وقتی محقق می‌شود که فروش محصولات و خدمات ارائه‌شده اتفاق بیفتد و هزینه آن‌ها از مشتری وصول شود.
اصل درآمد، شامل 2 مسئله بسیار مهم است:
- محصولات (کالا) و خدمات واقعی برای عرضه وجود داشته باشند
- پول یا هزینه آن‌ها در صورت ارائه به مشتری، اخذ شود
اصل درآمد و اصل هزینه در اصول حسابداری، برای ارزشیابی میزان سودآوری یک بنگاه اقتصادی یا شرکت استفاده می‌شود. همچنین، از این اصل می‌توان برای بررسی ارزش پس‌انداز یک شخص یا خانواده هم به کار گرفت.
دانستن اصول حسابداری، شاه‌کلید موفقیت در این شغل!
اصول حسابداری، مغز استخوان صورت‌های مالی و گزارش‌هایی است که مربوط به فعالیت‌های کلی و حتی جزئی شرکت‌ها می‌شود. البته، اصول و استانداردهای حسابداری فقط به شرکت‌ها و سازمان‌ها ختم نمی‌شوند و در هر جایی که صحبت از رویدادهای مالی و ثبت یا بررسی آن‌ها به میان بیاید، باید آن‌ها را در نظر گرفت. در این مقاله از موسسه فن پردازان، با تعریف اصول پذیرفته‌شده حسابداری آشنا شدید و هر 8 نوع آن را با هم مرور کردیم.
شما می‌توانید با شرکت کردن در دوره‌های آموزشی مدیریت مالی و حسابداری در موسسه آموزش عالی فن پردازان، یه یک حسابدار تمام‌عیار تبدیل شوید. ضمناً پس از گذراندن دوره‌های موسسه ما، مدرک مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هم به شما اعطا می‌شود تا مو لای درز مهارتی که آموخته‌اید، نرود!
پاسخ به 3 سوال متداول:
- آیا در صورت‌های مالی باید از جزئیات صحبت کرد؟ اطلاعات مالی باید بدون پنهان‌کاری ذکر شوند، اما موارد ناچیز که برای سودآوری اهمیتی ندارند، گفته نشود.
- اصول 8 گانه حسابداری کدامند؟ این 8 اصول شامل اصل افشای کامل، اهمیت، سازگاری، تطبیق، محافظه‌کاری، دو وجهی ثروت، اصل هزینه و اصل درآمد است.
- رعایت کردن کدام اصل حسابداری برای سرمایه‌گذاران مهم است؟ رعایت کردن اصل افشای کامل به‌دلیل ارائه شفاف اطلاعات مالی، برای سرمایه‌گذاران اهمیت دارد.