پاسخ به یک اشتباه همیشگی: تفاوت مدیریت مالی و حسابداری چیست؟

مدیریت مالی و حسابداری، از جمله اصطلاحاتی هستند که معمولاً به‌جای هم استفاده و یا با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. با اینکه هر 2 آن‌ها به امور مدیریتی و مالی یک سازمان یا مجموعه مرتبط هستند، اما کاربردهای خاص خودشان را دارند. برای مدیریت هر چه بهتر امور مالی و تعیین استراتژی‌های سازمانی، باید فرق حسابداری و مدیریت مالی را به‌خوبی بدانید. برای شناخت تفاوت مدیریت مالی و حسابداری کافی است بدانید که این 2 رشته جزو رشته‌های مالی، مدیریتی، حسابداری و اقتصادی هستند که اصطلاحاً (Finance, Accounting, Management and Economic) یا FAME نامیده می‌شوند. در این مقاله از موسسه آموزش عالی فن پردازان به‌سراغ تفاوت‌های این دو رشته رفته‌ایم تا درک بهتری از آن‌ها به‌دست آورده و نهایتا یک دید حرفه‌ای‌ به امور مدیریتی داشته باشید.

تعریف حسابداری (Accounting)

حسابداری فرایند گزارش، ثبت و انتقال اطلاعات یا رویدادهای مالی یک شخص، کسب‌وکار و یا سازمان است. حسابداری، فقط یک تصمیم مالی استراتژیک نیست، بلکه رویدادهای لحظه‌ای و دقیق از موقعیت‌های مالی را نشان می‌دهد. برای مثال، وقتی که یک تلویزیون برای شرکت خریداری می‌شود، اطلاعات پرداخت هزینه آن توسط حسابدار، در دفتر مخصوص ثبت خواهد شد. 

در واقع، اگر بخواهیم بگوییم که حسابداری چیست، باید گفت این کار یکی از فعالیت‌های مالی است که شامل ثبت تراکنش‌ها، گردآوری گزارش‌ها و تجزیه‌وتحلیل مالی می‌شود و دارای دو بخش حسابداری مدیریتی (Managerial accounting) و حسابداری مالی (financial accounting) است.

گزارش‌های حسابداری، عناوین مخصوص به‌خودشان را دارند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. ترازنامه
2. صورت جریان نقدی
3. صورت سود و زیان
4. صورت گردش وجوه نقد

وظایف حسابدار چیست؟
یک حسابدار به سبب اهمیت جایگاه و کلیدی بودن نقشش در امور مالی سازمان، باید بتواند کلیه ی وظایف خود را دقیق و جز به جز انجام دهد و در جهت بهبود عملکرد سازمان قدمی اساسی بردارد. به طور کلی وظایف حسابداران به چهار دسته ی اصلی تقسیم می شود که عبارتند از:

• انجام کلیه ی کارهای مربوط به دفترداری و حسابداری هزینه ها
• حسابداری مدیریت و بودجه بندی که از جمله وظایف تکنیکی و مهم یک حسابدار است
• حسابرسی، گزارشگری و تصمیم گیری در امور مالی که جز وظایف ماهرانه حسابدار است
• مهارت طراحی سیستم و تحلیل مالی و مشاوره ای که از جمله وظایف پژوهشی یک حسابدار است

تعریف مدیریت مالی (Financial Management)

مدیریت مالی، اصطلاحی گسترده‌تر از حسابداری است که شامل مدیریت دارایی‌ها، سرمایه‌گذاری و امور مالی شرکت‌ها، بانک‌ها و حتی دولت‌ها می‌شود. با اینکه مدیریت مالی جزئی از رشته حسابداری است، اما باز هم مربوط به برنامه‌ریزی و تحلیل‌های مالی شرکت‌هاست. در وقع حوزه مدیریت مالی معمولاً به امور مالی شخصی افراد، شرکت‌ها و امور مالی عمومی تقسیم می‌شود. شما به‌عنوان یک متخصص در امور مالی، باید مطمئن شوید که سرمایه مشتریانتان چقدر است. آیا آن‌ها پول خود را به‌صورت موثر و سودمند، سرمایه‌گذاری می‌کنند یا خیر؟!

البته، اگر بخواهیم به جزئیات مدیریت مالی نگاهی بیندازیم، باید به مقررات، ملاحظات و اهداف هر کدام اشاره کنیم که در این مقاله، فرصت کافی نیست. 

وظایف مدیر مالی چیست؟

مدیر مالی هر سازمان سه وظیفه اصلی و مشخص دارد که وظایف جزئی دیگر، حول این سه وظیفه می گردند:

• اتخاذ تصمیمات مالی مبتنی بر سرمایه گذاری
• اتخاذ تصمیمات مبتنی بر تامین مالی
• اتخاذ تصمیمات مبتنی بر سیاست های تقسیم سود و درآمد

انجام سه وظیفه ی یاد شده به صورت اصولی و درست در صورتی که در راستای اهداف سازمانی باشد، منجر به افزایش حداکثری ارزش شرکت و نتیجتا افزایش سرمایه ی سهامداران می شود و این هدف نهایی اعمال یک مدیریت مالی درست و اصولی است.

7 تفاوت مدیریت مالی و حسابداری

تفاوت‌های بسیاری در هر 2 حوزه (مخصوصاً در گرایش‌های رشته حسابداری) وجود دارند که به مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است.

 نوع کارفرمایان

از جمله تفاوت مدیریت مالی و حسابداری، موقعیت‌های شغلی موجود برای این 2 رشته است. متخصصین حوزه مدیریت مالی معمولاً توسط بانک‌ها، شرکت‌ها و شرکت‌های مدیریت دارایی استخدام می‌شوند. این در حالی است که حسابداران، بیشتر توسط شرکت‌های حسابداری دولتی، افراد، سازمان‌های خصوصی، اداره‌های بزرگ و غیره استخدام خواهند شد.

چشم‌انداز امور مالی

توجه حسابداران معمولاً به اتفاقات مالی و رویدادهای قبلی است. مثلاً شما به‌عنوان یک حسابدار، باید تراکتش‌های مالی گذشته مشتریان را بررسی کنید. در عوض، متخصصان مدیریت مالی باید چشم‌اندازشان را روی آینده مالی و دارایی‌های مشتریان متمرکز کنند. یک متخصص در امور مدیریت مالی، باید یک سرمایه‌گذاری هوشمندانه را شکل دهد. به همین دلیل باید به‌جای گذشته، به آینده نگاه کند.

مدیریت مالی و حسابداری، هر دو با جریان‌های پولی و دارایی‌ها سروکار دارند. از جمله تفاوت مدیریت مالی و حسابداری، این است که در یک مدیر مالی، معمولاً به دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری بلندمدت و یا بدهی‌های بالقوه و موثر در آینده توجه می‌کند.

تمرکز کاری

متخصصان مالی، از تجزیه‌وتحلیل فنی رویدادهای تجاری جاری برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند. از جمله تفاوت مدیریت مالی و حسابداری، تمرکز روی چیزهایی است که با توجه به تجربه و دانش نظری متخصصان انجام می‌شوند. برای مثال، حسابداران باید توانایی ارائه دقیق حقایق مالی و گزارش اعداد و ارقام صحیح را داشته باشند و روی آن تمرکز کنند. اما متخصصان باید روی سرمایه‌گذاری و رشد مالی شرکت تمرکز داشته باشند.

نقش در تجارت

حسابدار وظیفه دارد نشان دهد که یک کسب‌وکار از نظر مالی چگونه است و در چه وضعیتی قرار دارد. اگر حسابدار شوید، باید امور مالی روزمره یک سازمان یا شخص را به‌صورت قابل‌درک نشان دهید. مدیران مالی نیز اهداف خود را بر اساس اطلاعات حسابدار، برای ایجاد ارزش در سرمایه‌گذاری‌های مشتریان تعیین می‌کنند.

نقشه فکری

یک حسابدار حرفه‌ای، باید بر تمام قوانین و مقررات مالی و مالیاتی مسلط باشد و از آن‌ها پیروی کند. در عوض، متخصصان مالی، به تحلیل علاقه بیشتری دارند. مثلاً یک متخصص در حوزه مدیریت مالی، می‌خواهد بداند که مشتری قبلاً از چه چیزی کسب درآمد کرده است و آیا احتمال کسب درآمد از آن منابع باز هم وجود دارد یا خیر.

حقوق و دستمزد

یکی از دغدغه‌های مهم افراد، تفاوت مدیریت مالی و حسابداری در میزان حقوق و دستمزد سالانه است. طبق اطلاعات سایت smartassest.com و آمار نیروی کار (BLS) یا  the Bureau of Labor Statistics، هر 2 رشته حسابداری و مدیریت مالی از حالا (2024) تا سال 2031 رشد قابل توجهی خواهند داشت. این جدول، نشان‌دهنده آینده کاری و میزان حقوق و دستمزد این 2 رشته است:

 

پارامترهای مقایسه آینده کاری	حسابداری	مدیریت مالی
متوسط دستمزد سالانه (آمار سال 2021)	77250 دلار	95570 دلار
متوسط دستمزد در ساعت (آمار سال 2021)	37.14 دلار	45.95 دلار
چشم‌انداز رشد کاری (از 2021 تا 2031)	6 درصد	9 درصد رشد

5 شباهت بین مدیریت مالی و حسابداری

علاوه‌بر تفاوت مدیریت مالی و حسابداری، شباهت‌هایی هم به‌واسطه ماهیت هر 2 رشته وجود دارند. برای مثال، هر 2 رشته تحصیلی در حوزه امور مالی هستند و محیط کاری هر 2 شغل در فضای اداری و شرکت‌ها شکل می‌گیرد. اما برای این‌که درکی بهتر از شباهت‌های مدیریت مالی و حسابداری داشته باشید، در ادامه این بخش از مقاله با ما همراه شوید.

1. بعضی از وظایف و مسئولیت‌ها

انجام مسئولیت‌های مالی محور، وجه مشترک وظایف و مسئولیت‌های حسابداری و مدیریت مالی است. هم مدیران مالی و هم حسابداران باید اقدامات مالی روزانه یک شرکت یا سازمان را مورد بررسی قرار دهند. تنها در جزئیات این امور مالی است که تعریف هر کدام از رشته‌های مدیریت مالی و حسابداری متولد می‌شود. بعضی از وظایف مشترک حسابداران و مدیران مالی عبارت‌اند از:

1. ارزیابی عملکرد مالی برای شناسایی روند پیشرفت
2. پیشنهاد بودجه‌بندی
3. ارائه خدمات مربوط به برنامه‌ریزی مالی
4. مشاوره در زمینه برنامه‌ریزی‌های مالی و مالیاتی

2. تحصیلات و رشته‌های هم‌خانواده

برای این‌که در هر دو رشته بتوانید مشغول به‌کار شوید، لازم است که مدرک لیسانس داشته باشید. از طرفی، مدیریت مالی و حسابداری، هر 2 از یک خانواده هستند و به امور مالی، حسابداری، اقتصاد و تجارت مربوط می‌شوند. از طرفی، انعطاف ورود به رشته‌های دانشگاهی و عملی (مثل دوره حسابداری ویژه بازار کار) برای هرکدام وجود دارد. برای مثال، یک کارشناس حسابداری می‌تواند در مقطع کارشناسی و یا کارشناسی ارشد مدیریت مالی هم ادامه تحصیل دهد. 

3. فرصت‌های شغلی

گزینه‌های شغلی مختلفی برای حسابداران و مدیران مالی وجود دارد؛ چرا که درحال‌حاضر بازار کار هیچ‌کدام از آن‌ها اشباع نشده است. حسابداران و مدیران مالی می‌توانند به‌صورت مکمل در یک تیم مدیریتی مشغول به‌کار شوند. گزارش‌های تکمیلی هرکدام از رشته‌های حسابداری و یا مدیریت مالی می‌تواند به آن یکی، در پیشبرد اهداف افراد مسئول کمک کند.

4. محیط کاری اداری

افرادی که در امور مالی یا حسابداری مشغول به‌کار هستند، معمولاً در یک محیط اداری کار می‌کنند و ساعات کاری استاندارد دارند. همچنین، برای هرکدام از رشته‌های حسابداری و مدیریت مالی، برنامه‌های تخصصی و ابزارهای نرم‌افزاری هم ساخته شده‌اند و افراد می‌توانند با حضور در دوره‌های تخصصی هرکدام، مهارت‌هایشان را ارتقاء دهند.

5. پیشرفت شغلی

طبق اطلاعات سایت استرالیایی au.indeed.com، پیش‌بینی شده است که پیشرفت شغلی مدیریت مالی در 5 سال آینده (تا 2028) حدود 6.3 درصد رشد خواهد داشت و مدیران مالی هم تا 11.7 درصد پیشرفت می‌کنند. این آمار و ارقام برای موقعیت‌های شغلی حسابداران هم تقریباً یکسان است و این بدان معناست که فرصت‌های شغلی و چشم‌انداز کاری آن‌ها در یک راستا در حال حرکت هستند.

 سخن پایانی

فرق حسابداری و مدیریت مالی، همه آن چیزی بود که در این مقاله از موسسه آموزش عالی فن پردازان به آن‌ها پرداختیم. اشتباه گرفتن مفاهیم و کاربردهای حسابداری و مدیریت مالی، یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات (به‌ویژه برای شاغلین در این حوزه‌ها) است. ما هم برای این‌که این کج‌فهمی و ابهام از بین برود، مقاله‌ای را ترتیب دادیم که در آن از تعاریف حسابداری و مدیریت مالی گرفته تا انواع تفاوت‌ها و شباهت‌هایشان را زیر ذره‌بین قرار دادیم.

راستی آیا شما هم در مورد تعاریف و ویژگی‌های حسابداری و مدیریت مالی دچار اشتباه شده‌اید و یا هنوز هم چیزی دستگیرتان نشده؟ به‌نظرتان تفاوت مدیریت مالی و حسابداری در چیزهای دیگری هم هست که ما به آن‌ها اشاره‌ای نکردیم؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.

 

سوالات متداول:

1.     حسابداری چیست؟ حسابداری، یک سیستم اطلاعاتی از فرایند ثبت رویدادهای مالی یک واحد تجاری مثل شرکت‌هاست که در قالب یک گزارش به ذی‌نفعان ارائه می‌شود.
2.     مدیریت مالی چیست؟ مدیریت مالی، مربوط به برنامه‌ریزی و تحلیل مالی شرکت‌ها و سازمان‌هاست.
3.     مهم‌ترین تفاوت حسابداری و حسابداری مالی در چیست؟ هدف مدیریت مالی، برنامه ریزی برای رسیدن به اهداف مالی در آینده است. در‌صورتی‌که حسابدار به بررسی گزارش‌های مالی حال و گذشته می‌پردازد. 

4.      مهم‌ترین شباهت مدیریت مالی و حسابداری کدام است؟ مدیر مالی و حسابدار، هر دو با استفاده از اطلاعات و رویدادهای مالی، جایگاه مالی یک سازمان را ترسیم می‌کنند.